——

«Gesta(l-r)t: Όταν η ψυχοθεραπεία συναντά την τέχνη για να συμβάλλει στην καλλιέργεια της ψυχικής ανθεκτικότητας και του κουράγιου σε ομάδες γυναικών με καρκίνο του μαστού»

Με την ιδιότητα της ψυχοθεραπεύτριας Gestalt και της εκπαίδευσης μου στην Art Therapy συντόνισα διαδικτυακές ομάδες  σε γυναίκες με καρκίνο του μαστού στο  ΑΛΜΑ ΖΩΗΣ Θεσσαλονίκης κατά τη διάρκεια του εγκλεισμού λόγω της πανδημίας του covid 19.

Ο στόχος της παρούσας παρουσίασης αφορά την καταγραφή  της εμπειρίας μου από αυτή την συνεργασία, μέσα από θεωρητικές αναφορές και την εστίαση στο παράδειγμα μιας συνεδρίας.

Την τελευταία εικοσαετία η έρευνα στην ψυχολογία ανέδειξε ότι οι άνθρωποι, μετά από μια δύσκολη και τραυματική εμπειρία,  είμαστε ικανοί να ενεργοποιούμε   τρόπους που ενισχύουν την ψυχική αντοχή και το κουράγιο μας προκειμένου να ανταποκριθούμε στις δυσμενείς επιπτώσεις από την εμπειρία.

Μπορεί η ψυχοθεραπεία με εργαλείο την τέχνη να συμβάλλει στην καλλιέργεια της ψυχικής ανθεκτικότητας και του κουράγιου; Να κινητοποιήσει τους ανθρώπους να εκφράσουν εκείνα τα συναισθήματα που ταράσσουν το είναι τους  και «μαυρίζουν» τις  σκέψεις τους;   Να κάνει το άρρητο, ρητό και λόγο που θα οδηγήσει στην επαναξιολόγηση και την επαναδιαπραγμάτευση των προτεραιοτήτων στη ζωή και στην αποδοχή να ζήσει ο άνθρωπος εποικοδομητικά με όλα τα νέα δεδομένα που προκύπτουν  στην καθημερινότητά του;

Στην παρουσίαση προσεγγίζω τις απαντήσεις στα ερωτήματα με παράδειγμα την εμπειρία μου σε ομάδες γυναικών με καρκίνο του μαστού.

Θεωρητική παρουσίαση, διάρκειας 30’

Εισηγήτρια:       Κατερίνα Σιαμπάνη

——

«Η Διπολική Εμπειρία ως Προσαρμογή σε ένα Διαταραγμένο Πεδίο: Μία Περιπτωσιολογική Μελέτη»

Μια σχέση θεραπευτική που αμφισβήτησε τα στενά όρια της ατομικής ψυχοπαθολογίας.

Μια σχέση θεραπευτική που έγινε διπλωματική.

Μια σχέση θεραπευτική που έκανε να ανθίσει λουλούδι σε χαλάσματα.

Μια σχέση θεραπευτική που έγινε απώλεια.

Σας προσκαλώ να γίνουμε όλες/οι/α μαζί μάρτυρες της θεραπευτικής διαδρομής μιας γυναίκας, η οποία φέροντας την ψυχιατρική διάγνωση της διπολικής διαταραχής, αγωνίστηκε σε όλη της τη ζωή να επιβιώσει- και εν τέλει να ανθίσει- μέσα σε ένα σκληρό φαινομενολογικό πεδίο οικογενειακό, κοινωνικό-οικονομικό και πολιτικό, ένα πεδίο το οποίο καταδεικνύει πως η νόσος είναι μια διϋποκειμενική εμπειρία. Η γυναίκα αυτή δεν ζει πια, έφυγε ξαφνικά πριν προλάβουμε να κλείσουμε τη θεραπεία.

Η παρουσίαση αυτή πηγάζει από μια προσωπική μου ανάγκη να νοηματοδοτήσω την απώλεια και ταυτόχρονα είναι ένας τρόπος να τιμήσω τη ζωή της.

Θεωρητική παρουσίαση, διάρκειας 30’

Εισηγήτρια:       Θάλεια Λογοθέτη

——

«Ποιος νοσεί πριν και μετά; Η εμπειρία της πανδημίας και οι επιπτώσεις της στη ψυχοθεραπεία μέσα από τη ματιά μιας θεραπεύτριας Γκεστάλτ»

Ένα έτος μετά τη επίσημη λήξη της πανδημίας, δεν υπήρξαν πανηγυρισμοί, ούτε τελετές αποτίμησης απωλειών. Μπήκαμε στην μεταπανδημική εποχή μουδιασμένοι, δίχως συνείδηση ότι όλοι εντέλει «νοσήσαμε» και συνεχίζουμε να «νοσούμε»…

Η παρούσα εργασία αποτελεί απόπειρα να ανοίξει ένας διάλογος για το πώς αποτιμούμε ως ψυχοθεραπευτές Γκεστάλτ το συλλογικό αλλά και το προσωπικό μας τραύμα: Τι προκλήσεις αντιμετωπίσαμε στα γραφεία μας; Πώς ο covid παρενέβη στη σχέση μας με τους θεραπευόμενούς μας φέρνοντάς μας πιο κοντά ή πιο μακριά; Τέλος, πόσο άλλαξε το σκηνικό στην θεραπεία  προκαλώντας νέα ψυχοκοινωνικά προβλήματα, οξύνοντας τα ήδη υπάρχοντα αλλά και εισάγοντας νέες συνήθειες  στην ψηφιοποιημένη πλέον ζωή μας;

Θεωρητική παρουσίαση, διάρκειας 30’

Εισηγήτρια:       Μαρία Μαυρίδου

——

«Η Ψυχοπαθολογία ως τραγωδία και ως πύλη προς «κάθαρση»

Όλες οι Τέχνες «συνομιλούν» με τις επιστήμες, το ειδικό βάρος της τραγωδίας, ωστόσο, βρίσκεται βαθειά ριζωμένο στην πραγματικότητα της ζωής, την οποία αποκαλύπτει με αφκιασίδευτη σαφήνεια στην πλήρη της οδύνη, σημείο από όπου πηγάζει η εκάστοτε κάθαρση. Θέατρο και Ψυχολογία έχουν κάτι από κοινού: δεν κρίνουν, δεν καθοδηγούν, στοχεύουν μόνο στην «κάθαρση».

Το εργαστήριο αποσκοπεί στο να «αγγίξουν» τα μέλη της θεραπευτικής κοινότητας τις χθόνιες σωματικές πτυχές των ιστορικών καταβολών και εμπειριών τους με παράλληλη σύνδεση με τη Φαινομενολογία, τη Θεωρία Πεδίου, την Παράδοξη Θεωρία Αλλαγής και τη Θεωρία Διϋποκειμενικότητας, ώστε να αναδειχθεί στην επαγγελματική πρακτική τους η δυνατότητα η Ψυχοπαθολογία να μην είναι μόνο τραγωδία αλλά και πύλη προς κάθαρση.

Η πρόθεση (και άρα και ο σκοπός) είναι να αναδυθεί ότι το εκάστοτε «πρόβλημα» αποτελεί ταυτόχρονα την αρχική πηγή της «λύσης» του. Θεωρητικά δένει με την Gestalt μέσω της παράδοξης θεωρίας της αλλαγής, όπου, με τη συνδρομή της Φαινομενολογίας, της Θεωρίας Πεδίου και της Θεωρίας Εαυτού, αποβλέπουμε στην επίγνωση του ενδιαφερομένου στο τι και πώς είναι το υπάρχον αντί στην προσπάθεια «να πάψει να είναι όπως είναι».

Βιωματικό εργαστήρι, διάρκειας 90’ και με περιορισμένο αριθμό συμμετεχόντων

Συντονιστής:     Γιώργος Δίπλας

——

«Η διάγνωσης στην προσέγγιση Gestalt σε μια μελέτη περίπτωσης ατόμου με παραφιλίες»

Θεραπευόμενος με αποκλίνουσες σεξουαλικές προτιμήσεις αναφέρει δυσφορία στις ερωτικές του επαφές και τη σεξουαλική επαφή. Είναι η διάγνωση κατά DSM αρκετή για να κατανοήσουμε τη δυσκολία αυτού του ατόμου; Τι άλλο θα μας ήταν χρήσιμο για το θεραπευτικό μας πλάνο; Με ποιον τρόπο η  ίδια η σχέση μας μαζί τους μπορεί να φανεί βοηθητική;

Η προσέγγιση της Gestalt, επιχειρεί τη διασύνδεση των φαινομένων του πεδίου και της μοναδικότητας της ιστορίας της ζωής του κάθε ανθρώπου. Στόχος της παρουσίασης, είναι να διερευνήσουμε τα παραπάνω ερωτήματα και να εξετάσουμε τη σημασία της πολυδιάστατης διάγνωσης στην θεραπεία Gestalt, μέσα από μια μελέτη περίπτωσης.

Θεωρητική παρουσίαση, διάρκειας 30’

Εισηγήτρια:       Σωτηρία Κυριαζίδου

——

«Διαστολή – Διάθλαση – Διεύρυνση»

Διαστολή, διάθλαση, διεύρυνση, έννοιες που διέπουν τη σημερινή πραγματικότητα του κόσμου και της αντίληψής του και επηρεάζουν τον τρόπο επικοινωνίας και κοινωνικότητας στο παγκόσμιο γίγνεσθαι.

Τρόποι επικοινωνίας: διαδίκτυο, τεχνητή νοημοσύνη, διαδικτυακές σχέσεις, δημιουργούν μια ψευδαίσθηση του σχετίζεσθαι. Εδώ δεν συμπεριλαμβάνεται η αισθητηριακή επαφή και η εν δυνάμει σωματική αίσθηση του συν-άπτειν που εμπεριέχει τη διεύρυνση και την ελαστικότητα.

Η ελαστικότητα αποτελεί τη βασική ποιότητα της συμπερίληψης και της συνάντησης στο «μεταξύ».

Η διαστολή ενός ουράνιου σώματος οδηγεί στην έκρηξη και την εξαφάνισή του. Η διαστολή του ανθρώπινου οργανισμού οδηγεί στην πόλωση, το στείρο κενό και την ανυπαρξία.

Ο σκοπός της συγκεκριμένης παρουσίασης αφορά στο μοίρασμα των ερευνητικών δεδομένων και προσωπικών εμπειριών, μέσα από τη μακρόχρονη εργασία σε ομάδες και κοινωνικούς φορείς.

Ο στόχος μας αφορά στην ευαισθητοποίηση και την ανάληψη κοινωνικής ευθύνης και υπευθυνότητας.

Όλα σχετίζονται με την κοινωνική παιδεία στα θέματα επαφής, διαφοροποίησης και συνάντησης

Ελενα Καραμπελα:        Τι συμβαινει οταν το αυθεντικο και πολύτιμο συναίσθημα του φόβου, καμουφλάρεται από την παρορμηση να ελέγξω απρόβλεπτες και απειλητικές καταστάσεις και μετατρέπεται σε φοβικό έλεγχο;

Πόπη Τσαπανίδου:        Σε μια κοινωνία που τρέχει με καταιγιστικούς ρυθμούς, πως μπορω να σταθώ και να επεξεργαστώ αυτό που προκύπτει από τα ερεθίσματα που λαμβάνω από το περιβάλλον; Τι είναι σημαντικό για μένα, από όλα όσα συμβαίνουν και με αγγίζουν;

Δημήτρης Παΐταρίδης:   Τι με σπρώχνει να είμαι σε μια αέναη κίνηση… χωρίς παύση: Από τι τρέχω να κρυφτώ; Τι αποφεύγω;

Έλενα Παντοπούλου:    Τι συμβαίνει όταν σιωπώ απέναντι σε μια βίαιη κατάσταση; Η ανοχη μου με καθιστά αμέτοχο;  Ποσο λεπτή είναι η διαχωριστική γραμμή, ανάμεσα στην παθητικότητα και στην επιθετικότητα.

Γιαννα Γιαμαρελου:        Πως υποστηρίζομαι ανάλογα με την συνθήκη; Πως αναλαμβάνω την ατομική μου υποχρέωση να σταθώ υπεύθυνα απέναντι σε εμένα και την κοινωνία; Και τι συμβαίνει όταν υποστηρίζω μόνο εμένα ή τους άλλους, χωρίς να διαφοροποιουμαι;

Πάνελ (στρογγυλό τραπέζι), διάρκειας 90’

Εισηγητές & Εισηγήτριες:           Γιάννα Γιαμαρέλου, Έλενα Καράμπελα, Δημήτρης Παϊταρίδης, Έλενα Παντοπούλου, Πόπη Τσαπανίδου

——

Η ιδεοψυχαναγκαστική νεύρωση μέσα απ’ την οπτική́ της θεραπείας Gestalt : Η απουσία στο όριο της επαφής ως τίμημα της διαρκούς αναζήτησης για βεβαιότητα

Η λέξη obsession (εμμονή́) προέρχεται απ’ το λατινικό́ obsidere (πολιορκώ́). Όταν η δημιουργική́ προσαρμογή́ του ατόμου έχει ιδεοψυχαναγκαστικές ποιότητες, η ζωή́ είναι συνεχόμενη μάχη: ένα καθεστώς πολιορκίας. Τι αναδύεται στο όριο της επαφής όταν συναντάμε έναν άνθρωπο σε «κατάσταση πολιορκίας»; Πώς μπορούμε να κατανοήσουμε τον τρόπο του να υπάρχει στον κόσμο και να χτίσουμε γέφυρες απ’ την απομόνωση και τη μοναξιά των ιδεοψυχαναγκαστικών εμπειριών προς τη δημιουργία σχέσεων εμπερίεξης;

Εξερευνώντας το βίωμα των ορίων, του χώρου, του χρόνου, της ενσώματης εμπειρίας και του τρόμου που την χαρακτηρίζει (της “γυμνής φρίκης” κατά Binswanger), επιχειρούμε να αποτυπώσουμε το πεδίο της ιδεοψυχαναγκαστικής νεύρωσης.

Θεωρητική παρουσίαση, διάρκειας 30’

Εισηγήτρια:       Κωνσταντίνα Μπασκουρέλου

——

«Αναζητώντας τους ορισμούς της ψυχικής νόσου και της ψυχικής διαταραχής από σύγχρονους εκπροσώπους τις φιλοσοφίας και της ψυχιατρικής»

Ξεκινώντας από το Wakefield (1992) και φτάνοντας μέχρι σήμερα, η παρουσίαση έχει στόχο να αναδείξει τη σύγχρονη σκέψη γύρω από την ψυχική νόσο, μέσα από τη σκέψη φιλοσόφων και ψυχιάτρων της εποχής μας, και πώς οι τάσεις αυτές δύνανται να επηρεάσουν την κλινική πρακτική και τη στάση του ψυχοθεραπευτή όταν έρχεται σε επαφή με το ανθρώπινο «υποφέρειν».

Θεωρητική παρουσίαση, διάρκειας 30’

Εισηγήτρια:       Κατερίνα Καρασάββα

——

«Ποι@ δημιουργεί; Η τέχνη της μουσικής και του θεάτρου ως δίαυλος συνύπαρξης στην ομαδική ψυχοθεραπεία Gestalt»

Στόχο της παρουσίασης αποτελεί το άνοιγμα και ο προβληματισμός του κοινού γύρω από τη συμβολή της μουσικής και του θεάτρου στην ομαδική διαδικασία Gestalt. Το προβλητικό πεδίο που προσφέρει η θεατρική τέχνη και το βίωμα έντονου συναισθήματος που προκαλείται από τη μουσική διευκολύνουν την εμφάνιση πολώσεων, στερεοτυπικών αντιδράσεων και ακραίων συμπεριφορών, δημιουργώντας έτσι μια μικρογραφία του γραμμικού τρόπου σκέψης της κοινωνικής ζωής. Παράλληλα, η τέχνη μπορεί να συνεισφέρει στην φαινομενολογική – υπαρξιακή οπτική της Gestalt με ένα ασφαλές πεδίο πειραματισμού ώστε να αναδειχθούν διαφορετικές ψυχικές αποχρώσεις. Η σχέση ανάμεσα στην τέχνη, την προσέγγιση Gestalt και την κοινωνία παραμένει ένας ανοιχτός χώρος προς διερεύνηση.

Θεωρητική παρουσίαση, διάρκειας 30’

Εισηγητής & Εισηγήτρια:            Νίκος Ζαφρανάς & Κατερίνα Λιάκου

——

«Αναδεύω αναδύομαι: το θέατρο και η μουσική στο όριο της επαφής»

Ο Μαναουναούν, σύμφωνα με την ιρλανδική μυθολογία, είναι ο θεός της κίνησης που αναδεύει τα συστατικά στοιχεία του κόσμου, ώστε να παραμένουν σε διαρκή ροή. Τι συμβαίνει όταν αυτά συμπυκνώνονται; Πώς διαλύονται ξανά; Ο μύθος αυτός εναρμονίζεται πλήρως με την φιλοσοφία της θεωρίας Gestalt για την ανθρώπινη φύση, τις σχέσεις και την έννοια του δυναμικού πεδίου.

Στόχος μας είναι να τον συνδέσουμε με τον τρόπο να είμαστε μέσα σε παθολογικές καταστάσεις της κοινωνικής ζωής, ώστε να έρθουμε σε επαφή με την προσωπική μας ευθύνη. Παράλληλα, θα επιδιώξουμε να πειραματιστούμε με δια-καλλιτεχνικά εργαλεία έκφρασης και αυτοπαρατήρησης και να νοηματοδοτήσουμε το βίωμα στην ομαδική διαδικασία.

Βιωματικό εργαστήρι, διάρκειας 90’

Συντονιστής & Συντονίστρια:      Νίκος Ζαφρανάς & Κατερίνα Λιάκου

——

«Η Τέχνη της Αφήγησης στη διαχείριση των συναισθηματικών & συμπεριφορικών εμποδίων, ήτοι όψεων Ψυχοπαθολογίας: μια Gestalt οπτική»

Σκοπός της παρούσας εργασίας είναι η ανάδειξη της σημασίας αλλά και της αποτελεσματικότητας της αφήγησης στα πλαίσια της θεραπείας Gestalt. Η Τέχνη της αφήγησης (αναδιήγηση ή αναδιαμόρφωση και εξέλιξη παλιών ιστοριών, ατομικών, έντεχνων ή λαϊκών, ή δημιουργία νέων ιστοριών) είναι δυνατόν να λειτουργήσει απελευθερωτικά  και να ενεργοποιήσει την επίγνωση. Ταυτόχρονα όταν πρόκειται για την αφήγηση της προσωπικής ιστορίας στα πλαίσια της θεραπείας αναδεικνύεται το στάδιο της ατομικής προσωπικής ανάπτυξης. Η αφήγηση μέσω των συμβόλων είναι δυνατόν να δώσει τη δυνατότητα της διαχείρισης των συναισθηματικών και των συμπεριφορικών εμποδίων, με έναν τρόπο ουσιαστικό και διηθητικό και για το λόγο αυτό αποτελεσματικό.

Θεωρητική παρουσίαση, διάρκειας 30’

Εισηγήτρια:       Βάσια Ιγνατίου Καραμανώλη

——

«Το μαχαίρι της σφαγής, τ’ ακόνι της υπομονής και το κερί τ’ αμάλαχτο: ένα εργαστήρι για την παθητικοεπιθετικότητα»

Σκοπός του παρόντος εργαστηρίου είναι η παρουσίαση στην πράξη της αξιοποίησης της αφήγησης ιστοριών, στα πλαίσια της θεραπείας Gestalt, για την ενεργοποίηση της επίγνωσης ως απαραίτητο βήμα για την κινητοποίηση και τη δράση, δίνοντας αφορμή για μοίρασμα, αλληλεπίδραση και ανάδειξη θεμάτων, είτε ατομικών είτε της θεραπευτικής σχέσης. Θα αξιοποιηθούν μια σειρά από πειραματικές αφηγηματικές διαδικασίες προσαρμοσμένες στις ανάγκες των συμμετεχόντων.

Ο κεντρικός πυρήνας θα στραφεί γύρω από την ανάδειξη παθικοεπιθετικών μοτίβων και συμπεριφορών, με αφετηρία ένα λαϊκό παραμύθι. Θα επιχειρηθεί να αναδειχτεί πώς όψεις ψυχοπαθολογίας αναδύονται στη λαϊκή αφήγηση χωρίς να υπάρχει καμία πρόθεση να ονομαστούν ως τέτοιες, παρά μόνο να ενδυναμωθεί το ακροατήριο να τις διαχειριστεί.

Βιωματικό εργαστήρι, διάρκειας 90’

Συντονίστρια:    Βάσια Ιγνατίου Καραμανώλη

——

«Βιωματικές Ομάδες στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση: Αξιολόγηση των Επιπτώσεων της προσέγγισης/ψυχοθεραπευτικής προσέγγισης Gestalt και της Ενσυνειδητότητας στην Ενδυνάμωση Προπτυχιακών Φοιτητών/τριών»

Η διατριβή διερευνά εάν ένα Πρόγραμμα Παρέμβασης, βασισμένο στην προσέγγιση Gestalt και στην ενσυνειδητότητα, επιδρά στην ψυχολογική ευημερία προπτυχιακών φοιτητών/τριών. Η έρευνα αποσκοπούσε να αξιολογήσει κατά πόσο η συμμετοχή σε μια «Ομάδα Προσωπικής Ανάπτυξης», διάρκειας δέκα εβδομάδων, βελτιώνει δείκτες ψυχολογικής ευημερίας των φοιτητών/τριών, όπως την Επίγνωση, τη Συναισθηματική Νοημοσύνη, την Αυτοσυμπόνια, την Ικανοποίηση από τη Ζωή, το Θετικό Αρνητικό Συναίσθημα. Τα ευρήματα αναδεικνύουν θετικές επιδράσεις στους δείκτες ευημερίας ανακλώντας το «Δεν χρειάζεται να είσαι άρρωστος για να βελτιωθείς», πρώιμο μότο της Gestalt.

Θεωρητική παρουσίαση, διάρκειας 30’

Εισηγήτρια:       Αγγελική Κυβέλου

——

«Πόσο κάνει ένα κι ένα;»

Ένα workshop για τις φωνές που συνυπάρχουν στο δωμάτιο της θεραπείας.

Σκοπός του βιωματικού εργαστηρίου είναι να γίνει πιο εμφανής ο τρόπος με τον οποίο συνομιλούν ο αυθορμητισμός με τις επιρροές, τις ενδοβολές, αλλά και το ευρύτερο πεδίο στο οποίο λαμβάνει χώρα η θεραπευτική συνάντηση, να εξερευνήσει δηλαδή τους τρόπους με τους οποίους το οικογενειακό, κοινωνικό, φυσικό και πολιτισμικό περιβάλλον επηρεάζει σκέψεις, συναισθήματα και συμπεριφορές του ατόμου και τελικά διαμορφώνει την ίδια τη συνάντηση.

Βιωματικό εργαστήρι, διάρκειας 90’

Συντονιστής:     Χρήστος Καραπιπέρης

——

«Το Ζωντανό Πεδίο στο δωμάτιο της θεραπείας»

Στο βιωματικό εργαστήριο τοποθετούμε οντολογικά την «πεδιακή» θεραπεία στο κέντρο της προσοχής, θεμελιακά βασισμένη στις αρχές της «πεδιακής» επιστημολογίας.

Στρεφόμαστε από την «ατομικίστικη» προσέγγιση στην «πεδιακή», γιατί:

• είναι ο τρόπος και ο τόπος ολικής απόβλεψης, κατανόησης του πόνου του πελάτη.
• παύει να είναι δέσμιος της Ιστορίας του, καταδικασμένος να την επαναλαμβάνει.
• το πεδίο μας παρέχει την δυνατότητα εξερευνώντας το, να φανερώνονται «τόποι» όπου ο πελάτης δύνανται να πραγματώσει τον πόνο του μετασχηματίζοντάς τον, να αποδομήσει (το μοτίβο) την δομή της παγιωμένης μορφής και να βιώσει τον εαυτό του σε μεγαλύτερη έκταση, εκτός του γνώριμου φάσματος του καταναγκασμού της επανάληψης.

Προθέσεις: Να φανερωθεί το «τι», το «πώς» και το «γιατί»:

• ότι το κοινωνικό πεδίο (π.χ. ενδοβολές) υφέρπει διαρκώς κι είναι παρόν στο δωμάτιο
• πώς διαμεσολαβεί (π.χ. προβολές) στο διαπροσωπικό (πεδίο θεραπευτή – θεραπευόμενου)
• πώς και πότε εκδηλώνεται σε μία παγιωμένη μορφή (π.χ. σύμπτωμα)
• τέλος, πώς και γιατί όταν το σύμπτωμα εμφανίζεται, παρουσιάζεται το πεδίο.

Σκοπός: Nα καταδειχθεί εν τέλει, ότι το σύμπτωμα είναι ένα συμπυκνωμένο πεδίο.

Βιωματικό εργαστήρι, διάρκειας 90’

Συντονιστής:     Παύλος Κουτρουφίνης

——

«Η σωτηρία της ψυχής είναι πολύ μεγάλο πράγμα (;!)»

Το Εργαστήρι μας στοχεύει να συμβάλει σε μια βιωματική προσέγγιση της εργασίας μας ως ψυχοθεραπευτ@ς στο μικρό/εσωτερικό πυρήνα -κοινωνικό γίγνεσθαι – της κοινότητας  Gestalt. Να διερευνήσουμε μαζί – οι συνάδελφοι – πως η  φαινομενολογική προσέγγιση της ψυχοπαθολογίας μας στηρίζει στο έργο μας να βοηθάμε και να στηρίζουμε τους άλλους.

Κάνουμε την ποίηση και την τέχνη  αφορμή για σύνδεση με το βίωμα.

Τι είναι η ψυχή, τι μας προκαλεί η λέξη σωτηρία, η λέξη τραύμα, ταξίδι,  ανα-ψυχή;

Τι γίνεται όταν αισθανόμαστε κολλημένοι σε έναν κύκλο συναισθηματικών ερεθισμάτων;

Είναι πιθανό  αυτό να εκφράζει μια παθολογία που έχει τις ρίζες της σ’ ένα κρυμμένο τραύμα;

Στο βιωματικό εργαστήρι σας προσκαλούμε στόχος μας είναι με αφορμή το τραγούδι  να προσεγγίσουμε το πόσο σημαντική είναι η θεραπεία με παρουσία, προσοχή, φροντίδα, υποστήριξη, σύνδεση με την κοινότητα. Πρώτα εμείς ως θεραπευτές πως προσεγγίζουμε την έννοια της κοινότητας; Αντιλαμβανόμαστε ότι κι εμείς μπορεί να είμαστε τραυματισμένοι και ευάλωτοι; Μπορεί η «σωτηρία της ψυχής» να αφορά την προσωπική μας ψυχοθεραπεία και το δικό μας κρυμμένο τραύμα (τ@ θεραπευτ@); Πόσο το αφήνουμε  αυτό  στη σιωπή – αμίλητο, ανέκφραστο άρρητο. Μπορεί να βλάπτει όχι μόνο εμάς ως θεραπευτ@ς αλλά και τους θεραπευόμεν@ς μας; Πόσο φροντίζουμε την ψυχή μας που λαχταρά τη συνάντηση, το μοίρασμα, το αγκάλιασμα, την ανθρωπιά;

Βιωματικό εργαστήρι, διάρκειας 90’

Συντονίστριες:   Αντιγόνη Ορφανού & Κατερίνα Σιαμπάνη

——

«Η φαινομενολογική οπτική της ψυχοθεραπείας Gestalt στην κατανόηση και θεραπεία των ψυχικών διαταραχών»

Η φαινομενολογία, η ψυχοπαθολογία και η θεραπεία Gestalt είναι αλληλένδετα πεδία που διερευνούν τη φύση της ανθρώπινης εμπειρίας και των ψυχικών διαταραχών.

Η φαινομενολογία, φιλοσοφική προσέγγιση που ανέπτυξε ο Edmund Husserl, εστιάζει στις δομές της συνείδησης και στη βιωμένη εμπειρία. Σκοπός της είναι να περιγράψει τις εμπειρίες όπως αυτές γίνονται αντιληπτές και όχι με προκαθορισμένες θεωρίες ή ερμηνείες. Δίνει έμφαση στην υποκειμενική εμπειρία, στην προθετικότητα και στα νοήματα που τα άτομα αποδίδουν στις εμπειρίες τους.

Η ψυχοπαθολογία είναι η μελέτη της φύσης, του επιπολασμού, της εκδήλωσης και τις πορείας των ψυχικών διαταραχών. Εξετάζει τα διαφορετικά μοτίβα στη σκέψη, στο συναίσθημα και στη συμπεριφορά, η κατανόηση των οποίων οδηγεί στην διάγνωση και την θεραπεία.

Η θεραπεία Gestalt ενσωματώνοντας τις φαινομενολογικές αρχές, δίνει έμφαση στην επίγνωση, στην παρούσα στιγμή και στη συνολική φύση της ανθρώπινης εμπειρίας. Οι θεραπευόμενες ενθαρρύνονται να εξερευνήσουν τις σκέψεις, τα συναισθήματα και τις πράξεις τους στο παρόν, δίνοντας έμφαση στο “εδώ και τώρα”.

Ο συνδυασμός τους είναι πολύτιμος στην κατανόηση και στη θεραπεία των ψυχικών διαταραχών. Η ιδιαίτερη φαινομενολογική θεώρηση της θεραπείας Gestalt υποστηρίζει τους κλινικούς να μην περιορίζονται στην κατηγοριοποίηση συμπτωμάτων και διαταραχών αλλά να συμπληρώνουν τη διαγνωστική τους σκέψη με τη βιωμένη, υποκειμενική εμπειρία των πασχόντων αλλά και των ίδιων. Για τις θεραπεύτριες Gestalt η ψυχοπαθολογία μπορεί να είναι ένα φαινόμενο που ανήκει στο άτομο, αναδύεται από το πεδίο ή συμβαίνει στο μεταξύ της εκάστοτε σχέσης. Σίγουρα πάντως είναι ένα φαινόμενο που συμβαίνει στο όριο της επαφής οργανισμού και περιβάλλοντος, οπότε και είναι συν-δημιουργία τους. Βάσει αυτού όλες οι διαδικασίες αναγνώρισης της νοσολογίας και οι προσπάθειες διάγνωσης αντιμετωπίζονται με περιέργεια και προσοχή. Αυτή η κατανόηση οδηγεί σε πιο συμπονετική και εξατομικευμένη φροντίδα, με πιο πλούσια και διαφοροποιημένη θεώρηση της ψυχικής υγείας, γεφυρώνοντας το χάσμα μεταξύ της κλινικής πρακτικής και των ανθρωπιστικών πτυχών φροντίδας της ψυχικής ασθένειας.

Θεωρητική παρουσίαση, διάρκειας 30’

Εισηγήτρια:       Μαρίνα Μπίκου

——

«Τα δυναμικά των συναδελφικών σχέσεων στην παράλληλη θεραπεία οικογενειακών μελών. Μπορούν να λειτουργήσουν ως επανορθωτική́ εμπειρία του σχετίζεσθαι εντός και εκτός οικογένειας;»

Ο Kurt Lewin (1952) αναφέρει ότι τα μέρη ενός πεδίου μεταβάλλονται ανάλογα με τη σχέση που έχουν μεταξύ́ τους. Η εμπλοκή́ των ομάδων όλων των ειδών σε οξείες ή/και παρατεταμένες συγκρούσεις δημιουργεί́ αδιαπέραστα εμπόδια μεταξύ́ των μελών τους, οδηγώντας τα μάλιστα σε σθεναρή́ αντίσταση στην αλλαγή́ και ενισχύοντας την παθολογική́ τους συσχέτιση. 

Τι συμβαίνει όμως όταν μια «οικογένεια» θεραπευτών αποτελεί́ ένα πεδίο που αλληλοεπιδρά́ με το πεδίο μιας οικογένειας που αναζητά́ θεραπεία; Ποια είναι η παράλληλη διαδικασία των ενδοομαδικών σχέσεων εντός ενός κέντρου ψυχοθεραπείας και ποια η συσχέτιση των δυναμικών του με την θεραπεία τριών μελών οικογένειας; 

Μαρία Γιαννοπούλου:        «Όταν το I συναντάει το Thou: τα δυναμικά των συναδελφικών σχέσεων στη παράλληλη θεραπεία μιας έφηβης με αυτισμό και της οικογένειας της»

Σύμφωνα με την φαινομενολογία και την θεωρία Πεδίου, το παιδί αποτελεί μια δυναμική, συνεχώς μεταβαλλόμενη ολότητα, ένα σύνολο δηλαδή από δυνάμεις που αλληλοεπιδρούν συνεχώς σχηματίζοντας μαζί το όλον (Yontef,1991). Η συμπεριφορά του παιδιού δεν σχετίζεται μόνο με εσωτερικές διαδικασίες αλλά και με περιβαλλοντικούς παράγοντες, όπως την οικογένεια (Carrol,1996). Το παιδί στο φάσμα του αυτισμού βρίσκεται συνεχώς στο I και όχι στο Thou. Πώς ο θεραπευτής μπορεί να φέρει λίγο πιο κοντά το Thou, μέσα από καθρεφτίσματα που προσφέρουν οι συναδελφικές σχέσεις εντός του θεσμού, σεβόμενος παράλληλα το I και πώς το πεδίο-θεσμός «θεραπεύει» το πεδίο-οικογένεια που «πάσχει»?

Αλεξία Παπαχριστοπούλου:              «Η θεραπεία μια καταθλιπτικής μητέρας και των παιδιών της: Πώς δρουν οι ενδοθεσμικές σχέσεις στην οικογένεια»

Η παθολογία μιας ομάδας-οικογένειας μπορεί να αναπαραχθεί εντός μιας ομάδας-θεσμού, ιδιαίτερα όταν όλο το οικογενειακό σύστημα αναζητά θεραπεία από το ίδιο ψυχοθεραπευτικό κέντρο, όπου οι ιδρυτές και συνεργάτες, ως συμβολικοί γονείς, βρίσκονται σε ατομική θεραπεία ξεχωριστά με το κάθε μέλος της οικογένειας. Το διαπροσωπικό στυλ του κάθε θεραπευόμενου εμφανίζεται τελικώς και στις διαπροσωπικές επαφές του, στις οποίες τα δυσπροσαρμοστικά κοινωνικά πρότυπα του οικογενειακού συστήματος μπορεί να προκαλέσουν απροσδόκητες εξελίξεις (Yalom, 2020). Στην παρούσα εργασία θα αναλυθεί η ατομική θεραπεία της μητέρας του οικογενειακού αυτού συστήματος, μιας γυναίκας με καταθλιπτικόμορφες εκδηλώσεις και το πώς η ψυχοπαθολογία της, ενδεχομένως, θα αναταράξει τα ενδοοικογενειακά αλλά και τα ενδοθεσμικά δυναμικά.

Μαρία Αποστολοπούλου :                 «Μπορούν οι ενδοθεσμικές σχέσεις να εμπεριέξουν την παθολογία της οικογενειακής ομάδας; Η θεραπεία ενός θυμωμένου μετέφηβου και της οικογένειάς του»

Ο θεραπευτής και ο θεραπευόμενος αλληλεπιδρούν σε έναν πολυεπίπεδο κόσμο ομαδικών προσκολλήσεων και γκρουπ ψυχοπαθολογίας. Η σύγχρονη στροφή της σχεσιακής ψυχαναλυτικής ψυχοθεραπείας προτείνει να δούμε τις ατομικές συνεδρίες ως διαδικασία «μεγάλης ομάδας» με δύο εκπροσώπους πολλαπλών αντικειμένων/υποκειμένων (Charalambides, 2024). Υπό αυτό το πρίσμα θα μελετηθεί η θεραπεία ενός θυμωμένου μετέφηβου εντός ενός κέντρου ψυχοθεραπείας, ο οποίος «ώθησε» όλη την οικογενειακή ομάδα σε θεραπεία εντός του ίδιου θεσμού. Πώς οι ομαδικές ενδοθεσμικές δυναμικές θα επηρεάσουν τη θεραπεία της οικογένειας-ομάδας; Θα μπορέσει η πολυεπίπεδη κατανόηση του συλλογικού ασυνείδητου να εξυγιάνει την παθολογία της οικογένειας, του θεσμού και της κοινωνίας;

Πάνελ (στρογγυλό τραπέζι), διάρκειας 90’

Εισηγήτριες:         Μαρία Αποστολοπούλου, Μαρία Γιαννοπούλου, Αλεξία Παπαχριστοπούλου Συζητήτρια:      Δανάη Παπαδοπούλου-Λιασή

——

Αλεξία Παπαχριστοπούλου:       «Η θεραπεία μια καταθλιπτικής μητέρας και των παιδιών της: Πώς δρουν οι ενδοθεσμικές σχέσεις στην οικογένεια»

Η παθολογία μιας ομάδας-οικογένειας μπορεί να αναπαραχθεί εντός μιας ομάδας-θεσμού, ιδιαίτερα όταν όλο το οικογενειακό σύστημα αναζητά θεραπεία από το ίδιο ψυχοθεραπευτικό κέντρο, όπου οι ιδρυτές και συνεργάτες, ως συμβολικοί γονείς, βρίσκονται σε ατομική θεραπεία ξεχωριστά με το κάθε μέλος της οικογένειας. Το διαπροσωπικό στυλ του κάθε θεραπευόμενου εμφανίζεται τελικώς και στις διαπροσωπικές επαφές του, στις οποίες τα δυσπροσαρμοστικά κοινωνικά πρότυπα του οικογενειακού συστήματος μπορεί να προκαλέσουν απροσδόκητες εξελίξεις (Yalom, 2020). Στην παρούσα εργασία θα αναλυθεί η ατομική θεραπεία της μητέρας του οικογενειακού αυτού συστήματος, μιας γυναίκας με καταθλιπτικόμορφες εκδηλώσεις και το πώς η ψυχοπαθολογία της, ενδεχομένως, θα αναταράξει τα ενδοοικογενειακά αλλά και τα ενδοθεσμικά δυναμικά.

——

Μαρία Αποστολοπούλου :          «Μπορούν οι ενδοθεσμικές σχέσεις να εμπεριέξουν την παθολογία της οικογενειακής ομάδας; Η θεραπεία ενός θυμωμένου μετέφηβου και της οικογένειάς του»

Ο θεραπευτής και ο θεραπευόμενος αλληλεπιδρούν σε έναν πολυεπίπεδο κόσμο ομαδικών προσκολλήσεων και γκρουπ ψυχοπαθολογίας. Η σύγχρονη στροφή της σχεσιακής ψυχαναλυτικής ψυχοθεραπείας προτείνει να δούμε τις ατομικές συνεδρίες ως διαδικασία «μεγάλης ομάδας» με δύο εκπροσώπους πολλαπλών αντικειμένων/υποκειμένων (Charalambides, 2024). Υπό αυτό το πρίσμα θα μελετηθεί η θεραπεία ενός θυμωμένου μετέφηβου εντός ενός κέντρου ψυχοθεραπείας, ο οποίος «ώθησε» όλη την οικογενειακή ομάδα σε θεραπεία εντός του ίδιου θεσμού. Πώς οι ομαδικές ενδοθεσμικές δυναμικές θα επηρεάσουν τη θεραπεία της οικογένειας-ομάδας; Θα μπορέσει η πολυεπίπεδη κατανόηση του συλλογικού ασυνείδητου να εξυγιάνει την παθολογία της οικογένειας, του θεσμού και της κοινωνίας;

Πάνελ (στρογγυλό τραπέζι), διάρκειας 90’

Εισηγήτριες:     Μαρία Αποστολοπούλου, Μαρία Γιαννοπούλου, Αλεξία Παπαχρστοπούλου Συζητήτρια:          Δανάη Παπαδοπούλου-Λιασή

——

«Η ψυχοθεραπευτική διαδικασία στα προσφυγικά camp»

Στα προσφυγικά camp, λειτουργούν υπηρεσίες ψυχικής υποστήριξης. Αλλεπάλληλες δραματικές δυσκολίες και εμπειρίες διαπερνούν τη ζωή των προσφύγων. Oι θεραπευτές καλούνται να προσφέρουν υποστήριξη σε εκείνους που βιώνουν τη ζωή σαν ένα αδιάκοπο πόλεμο.

Διαπιστώνεται ότι οι επαγγελματίες που δρουν σε αυτό το πεδίο χωρίς μια σαφή πολιτική τοποθέτηση πάνω στο «ζήτημα των προσφύγων» , δεν μπορούν να λειτουργήσουν πραγματικά υποστηρικτικά. Η επίσημη ψυχοπαθολογία και γλώσσα αποδεικνύονται ανεπαρκείς. Πρέπει, λοιπόν, να προσδιορίσουμε τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της θεραπευτικής διαδικασίας στα camp, που την κάνουν να είναι συνυφασμένη με την επιδίωξη της ελευθερίας από τον πρόσφυγα και την αντίσταση στη βία παντοδύναμων μηχανισμών.

Θεωρητική παρουσίαση, διάρκειας 30’

Εισηγητής:        Κωνσταντίνος Γαρδούνης

——

«Ποιός νοσεί στους οργανισμούς;»       ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΑ ή ΔΙΑ ΖΩΣΗΣ

Διάγνωση με βάση το εργαλείο του  «Οργανωσιακού Παγόβουνου».

Όλοι μας σχεδόν έχουμε βιώσει νοσηρές καταστάσεις σε κερδοσκοπικούς η μη, Οργανισμούς που έχουμε εργαστεί.

Αυτονόητα λοιπόν προκύπτουν ερωτήματα για τον Οργανισμό, όπως: Ποιος νοσεί, Πότε νοσεί, Γιατί νοσεί, ακόμα και Αν η νόσος θεραπεύεται.

Στο εργαστήριο αυτό θα δουλέψουμε με βάση τη θεωρία του «Οργανωσιακού Παγόβουνου» (J. Porting), που αποτελεί ένα πολύ χρήσιμο «εργαλείο» για τη Gestalt στους Οργανισμούς, καθώς αναδεικνύει τη λειτουργική, σχεσιακή και αξιακή διάσταση τους.

Ακολουθώντας παράλληλα τη φαινομενολογική προσέγγιση, θα διευρύνουμε την επίγνωση μας για το «τι» και «πως» συμβαίνει στο οργανωσιακο πεδίο, δημιουργώντας έτσι τις προϋποθέσεις για μια πιο υγιή και δημιουργική επαγγελματική ζωή!

Βιωματικό ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΟ ή ΔΙΑ ΖΩΣΗΣ εργαστήρι, διάρκειας 90’

Συντονιστής:     Γιώργος Σταμάτης

——

«Η ψυχοθεραπεία ως τελετουργία μετάβασης»

Από τις πρωτόγονες κοινωνίες καταγράφονται στην ιστορία των ανθρώπων διαφόρων ειδών τελετές, συνδεόμενες συχνά με εμπειρίες μετάβασης (πχ. από μια φάση ζωής σε μια άλλη).
Διαχρονικά και διαπολιτισμικά οι τελετές αυτές αφορούν σε ένα συλλογικό μέσο σύνδεσης, σηματοδότησης και μετάβασης. Φαίνεται να έχουν κάποια σταθερά χαρακτηριστικά: ορισμένος  χώρος, χρόνος, διαδικασία, επανάληψη, προβλεψιμότητα, συνοδεία, συμβολισμοί. Μέσα στις τελετές δημιουργείται ένας ρυθμός, μια δομή και ένα σταθεροποιητικό πλαίσιο που επιτρέπουν να συνδέουμε το οικείο με το άγνωστο και να επεξεργαζόμαστε αυτό το “ανάμεσα” που προκύπτει σε διάφορες φάσεις της ζωής μας. Λειτουργούν υποστηρικτικά για το άτομο αλλά έμμεσα ή αμεσα και  ευρύτερα για την κοινωνία.
Στη σημερινή εποχή της έκρηξης της τεχνολογικής ανάπτυξης οι αποστάσεις εκμηδενίζονται και ο χρόνος επιταχύνεται.
Η διαδικασία της μετάβασης ανάμεσα στις καθημερινές δραστηριότητες, μέσα στη συνάντηση με τους άλλους ανθρώπους αλλά και ανάμεσα στις φάσεις ζωής, συμπιέζεται.
Τι συμβαίνει όταν προσεγγίζουμε την ψυχοθεραπεία ως χώρο και χρόνο μιας συνάντησης με τα χαρακτηριστικά τελετουργίας? Πώς μπορούμε να υποστηρίζουμε στην επαγγελματική μας πρακτική τη μετάβαση στο άγνωστο, την ανάληψη ρίσκων, το εμπεριέχειν, την έκφραση, τη σύνδεση και την ευθύνη τ@ ψυχοθεραπευτ@ μέσα απο αυτή την οπτική?

Θεωρητική παρουσίαση, διάρκειας 30’

Εισηγήτριες:      Έλενα Αντωνίου & Κωνσταντίνα Γκιώνη

——

«Όταν νοσεί η ίδια η διάγνωση: Φωτίζοντας τις αφανείς πτυχές της μέσω της θεωρίας πεδίου»

Σημαντικός πυλώνας της Gestalt είναι η θεωρία πεδίου: κανένας οργανισμός δεν μπορεί να υπάρξει ξέχωρα από το περιβάλλον του. Για να γνωρίσουμε, καταλάβουμε έναν άνθρωπο, χρειάζεται να τον δούμε εντός του πλαισίου που βρίσκεται: κοινωνικό, οικονομικό, πολιτικό κ.α.

Όπως στην ιστορία του ελέφαντα στο σκοτάδι, κάθε ειδικός, ανάλογα με το πού θα εστιάσει, καταλήγει στη δική του, αποσπασματική και μεροληπτική, διάγνωση του άγνωστου αυτού πλάσματος…

Σε αυτή την παρουσίαση, θα εξερευνήσουμε την ολιστική αντίληψη της Gestalt μαζί με άλλες ανθρωπιστικές φωνές οι οποίες επιλέγουν να δίνουν προτεραιότητα στη μοναδικότητα και δυναμικό του ανθρώπου, αντιστεκόμενες στην “ασφάλεια” και ευκολία της αναγωγής του σε στεγανές, γενικές, “αντικειμενικές” -και γι’ αυτό αρκετά ολισθηρές- αφαιρετικές κατατάξεις.

Θεωρητική παρουσίαση, διάρκειας 30’

Εισηγητής:        Δημήτρης Τζαχάνης

——

«Η Συγγραφή ως Χώρος Επαφής: Ανακαλύπτοντας την Ψυχοπαθολογία μέσα από τη Γραφή»

Η συγγραφή, ως μέσο ψυχοθεραπευτικής έκφρασης, προσφέρει έναν μοναδικό χώρο επαφής μεταξύ του ατόμου και του κόσμου.

Στο πλαίσιο της φαινομενολογικής προσέγγισης της ψυχοθεραπείας Gestalt, η γραφή μπορεί να λειτουργήσει τόσο διαγνωστικά όσο και θεραπευτικά, επιτρέποντας στο άτομο να εξερευνήσει την ψυχοπαθολογία όχι ως ατομικό φαινόμενο, αλλά ως έκφραση του διυποκειμενικού πεδίου.

Μέσα από τις λέξεις, δημιουργείται χώρος για επίγνωση, αποδοχή και ενδυνάμωση, προάγοντας την ευθύνη και τη σύνδεση με τον άλλον, αναδεικνύοντας τη συγγραφή ως ένα εργαλείο που διευρύνει τη θεραπευτική εμπειρία.

Θεωρητική παρουσίαση, διάρκειας 30’

Εισηγήτρια:       Εβελίνα Πρεβέντη

——

«Κοινωνική πολιτική, ψυχική υγεία και ψυχοπαθολογία: ο θεραπευτής ως δημόσιος λειτουργός και ως ιδιώτης επαγγελματίας»

Οι ψυχοθεραπευτές έρχονται καθημερινά αντιμέτωποι με πλείστες προκλήσεις, προκειμένου να επιτελέσουν το ρόλο τους με ευσυνειδησία και ενσυναίσθηση. Είναι, ωστόσο, οι ίδιες προκλήσεις, που απασχολούν τον θεραπευτή ως δημόσιο λειτουργό και αυτόν που εργάζεται ως ιδιώτης επαγγελματίας; Άραγε εφάπτονται σε κάποιο σημείο αυτές οι δυο ιδιότητες ή πρόκειται για έννοιες ασυμβίβαστες, που δεν συναντιούνται πουθενά; Και τέλος, όταν μια κοινωνία νοσεί, πώς μπορεί, άραγε, ο θεραπευτής να είναι ψυχοσυναισθηματικά υγιής και ταυτόχρονα, έτοιμος να διαγνώσει την ψυχοπαθολογία του άλλου;

Θεωρητική παρουσίαση, διάρκειας 30’

Εισηγήτρια:       Έλλη Φρεγγίδου

——

«Φλεγόμενοι/ες θεραπευτές/εύτριες, σ’έναν φλεγόμενο κόσμο/πεδίο· όμορφα τοπία στη θεραπεία και διεποπτεία»

Το εργαστήριο αυτό, είναι το απόσταγμα της εργασίας μιας διεποπτικής ομάδας, η οποία δημιουργήθηκε και λειτούργησε σε καιρό πανδημίας προκειμένου να στηρίξει τις παράλληλες διαδικασίες, τις δικές μας, των πελατών μας αλλά και της ίδιας της ομάδας· διαδικασίες που συνεχίζουν να λαμβάνουν χώρα στο «φλεγόμενο πεδίο» της μεταπανδημικής μας εποχής. Όσο το πεδίο «φλέγεται», η πρόκληση να μείνουμε συνδεδεμένοι εντείνεται. Η ανάγκη αλληλεπίδρασης, στήριξης και μοιράσματος δημιουργεί «όμορφα τοπία» μέσα μας, στη θεραπεία και τη διεποπτεία.

Σας προσκαλούμε, μέσα από μια βιωματική διαδικασία, να ανακαλύψετε τις δικές σας υποστηρικτικές ποιότητες και πηγές, να γίνετε ο καθρέφτης της διαδικασίας των άλλων και να τις μοιραστείτε, δημιουργώντας τα δικά σας «όμορφα τοπία», μέσα από στιγμές ανακάλυψης και γνήσιας επαφής.

Βιωματικό εργαστήρι, διάρκειας 90’

Συντονίστριες – Συντονιστής:      Ειρήνη Κιλέτση, Μαρία Μαυρίδου & Αναστάσης Μαυρομιχάλης

——

«Η εμπειρία του φύλου και της σεξουαλικότητας μέσα στο δωμάτιο της θεραπείας Γκεστάλτ».

Για πολλά χρόνια ήταν πεπεισμένος ότι ήταν ένα σκιάχτρο – κι όχι ένα πραγματικό παιδί – που ξεγελουσε τους άλλους και τον θεωρούσαν άνθρωπο. Χωρίς ετερότητα δεν μπορούσε να ξέρει ποιος ήταν, χωρίς την εικόνα που θα έπρεπε να του αντικατοπτρίζουν οι άλλοι δεν μπορούσε να ξέρει πώς ήταν (Από το βιβλίο του Boris Cyrulnik, «Η αυτοβιογραφία ενός σκιάχτρου», εκδ. Κέλευθος, Αθήνα, 2010).

Η εμπειρία του φύλου και της σεξουαλικότητας μέσα στο δωμάτιο της θεραπείας Γκεστάλτ.

Η θεραπευτική σχέση δοκιμάζεται από τις προκλήσεις και τους προβληματισμούς του πεδίου. Σε αυτήν την παρουσίαση θα δοκιμάσουμε να προσεγγίσουμε κάποια από τα θέματα που φέρνει το άτομο με μη ετεροκανονική σεξουαλικότητα στη θεραπευτική διαδικασία, με σκοπό την  αναγνώριση της εμπειρίας του, την ολόπλευρη στήριξή του και τη δική μας επιμόρφωση και διεύρυνση ως επαγγελματίες Ψυχικής Υγείας.

Θεωρητική παρουσίαση, διάρκειας 30’

Εισηγήτρια:       Ειρήνη Κουτελά

—— 

«Μπορεί ένα κενό να είναι γόνιμο; Το παράδειγμα της φωτογραφικής εργασίας “The fertile void”»       ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΑ

Εκκινώντας από τον φαινομενολογικό, διαλογικό, και πεδιακό τρόπο διάγνωσης κατά Gestalt, στο δωμάτιο της θεραπείας, καλούμαστε -μεταξύ των άλλων- να ξαναπεριγράψουμε από κοινού με τ@ θεραπευόμεν@, εμπειρίες, συναισθήματα και σκέψεις τους, που συχνά, βρίσκονται να ταξινομούνται σε αυστηρά δίπολα.

Βασική πυξίδα σε αυτήν την θεραπευτική προσπάθεια ενσωμάτωσης των πολώσεων, αποτελεί η έννοια της «δημιουργικής αδιαφορίας». Μια έννοια που συχνά περιγράφεται και ως «γόνιμο κενό».

Στο πλαίσιο αυτής της παρουσίασης, η φωτογραφική εργασία “The fertile void”, στέκεται ως αφορμή για μια συζήτηση γύρω από την έννοια της «δημιουργικής αδιαφορίας», και την πιθανά χρήσιμη για την θεραπευτική διαδικασία, σχέση της με το φωτογραφικό μέσο.

Θεωρητική ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΗ παρουσίαση, διάρκειας 30’

Εισηγητής:        Βασίλης Νταόπουλος

——

«Σχεδιασμός Πιλοτικού Προγράμματος Διατοπικής Παρέμβασης σε τέσσερα μικρά νησιά των Κυκλάδων με στόχο την Ενδυνάμωση Περιβαλλοντικής Συνείδησης, εμπνευσμένος από την προσέγγιση Gestalt και τη Φαινομενολογική Διαδικασία» | «Περιβάλλον & Άνθρωπος μία νοσηρή σχέση»

Η καταγραφή του Σχεδιασμού ενός Πιλοτικού Προγράμματος Διατοπικής Παρέμβασης συνολικής διάρκειας 5 ετών, βασισμένο στις αρχές της Gestalt σε κοινωνικό και ατομικό πεδίο.

Έξι προσωπικές ιστορίες που συν-δημιουργήθηκαν τα δύο πρώτα χρόνια και οι αυθόρμητες ερωτήσεις συναδέλφων, όπως αυτές προκύπτουν από την ανάγνωση αυτών των ιστοριών, συντάσσουν τη βάση για να γίνει η σύνδεση με την Θεωρία Gestalt.

Η σύνδεση αυτή επικεντρώνεται στη διαδικασία της ανάλυσης της Μορφής από το Φόντο στο ευρύτερο Πεδίο (κοινωνικό περιβάλλον) και πως όλα μπορούν να συμβάλλουν και να ενδυναμώσουν την Αλλαγή.

Το αποτέλεσμα πέντε χρόνια μετά είναι το σήμερα είναι ένας φαύλος κύκλος κακοποίησης και αυτοκαταστροφής. Ο άνθρωπος καταστρέφει το περιβάλλον και η φύση “σκοτώνει” τον άνθρωπο.

Θεωρητική παρουσίαση, διάρκειας 30’

Εισηγήτρια:       Ειρήνη Γκιουλάκου

——

«Ναι ρε bro ….., η φιλία στην εφηβεία είναι μια μετάβαση του αποκλειστικού δεσμού στο κοινωνικό γίγνεσθαι»

Σ` αυτό το εργαστήρι θα διερευνήσουμε τη σημαντικότητα της φιλίας στα εφηβικά χρόνια της ζωής του ανθρώπου. Από την ερωτική εφηβική φιλία του Πλάτωνα ,ως τις σύγχρονες κοινωνιολογικές και ψυχολογικές εργασίες βλέπουμε πως η φιλία , υπηρετεί και φανερώνει τον τρόπο που ένας οργανισμός συνδέεται με τον κόσμο. Ερωτική ποιότητα στην επαφή, αποδοχή , συμμαχία , εγγύτητα, διεύρυνση ,δοκιμή ,εμπιστοσύνη , δέσμευση, ισοτιμία, μοίρασμα εμπειριών και συναισθημάτων, στοργή και αγάπη είναι χαρακτηριστικά αυτού του δεσμού που δημιουργείται.

Σ` αυτό το εργαστήρι θα δούμε τον ρόλο της φιλίας στην εφηβεία ως μια  μετάβαση από ένα κλειστό σύστημα εμπιστοσύνης, από μια σχέση εγώ και εμείς, σε ένα ευρύτερο σχήμα εμπιστοσύνης ,σε μια σχέση ε μ ε ί ς και οι άλλοι ,σε μια αναπτυξιακή κατεύθυνση του εαυτού στον κόσμο, στην ενηλικίωση.

Βιωματικό εργαστήρι, διάρκειας 90’

Συντονίστριες:   Αντιγόνη Ορφανού & Μαρία Φαρμάκη  

——

«Εφηβεία και Αυτισμός. Η οπτική της Νευροποικιλότητας»

Εφηβεία… πολύπλοκη και συναρπαστική, ένα πεδίο που διαρκώς αλλάζει κι εξελίσσεται. Αυτισμός…ένας διαφορετικός τρόπος σκέψης και αντίληψης του κόσμου, εξίσου συναρπαστικός, εξίσου πολύπλοκος.

Τι συμβαίνει όταν η εφηβεία συναντά το φάσμα του αυτισμού; Πόσο περίπλοκη μπορεί να γίνει αυτή η συνάντηση;

Σκοπός του εργαστηρίου είναι να κατανοήσουμε βαθύτερα τις ανάγκες αλλά και τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι έφηβοι στο φάσμα του αυτισμού, τις δυνατότητες και τους περιορισμούς στην καθημερινότητα και στην επαφή με τους άλλους. Μια διαδρομή προς την αποδοχή και την κοινωνική συμπερίληψη του «νευροδιαφορετικού νου», απομακρυνόμενοι από τον όρο «Διαταραχή» και από τα στερεότυπα και τους μύθους που συχνά ακολουθούν την διάγνωση.

«…Όπως η βιοποικιλότητα είναι απαραίτητη για την σταθερότητα ενός οικοσυστήματος, έτσι και η νευροποικιλότητα  μπορεί να είναι απαραίτητη για την πολιτιστική σταθερότητα…». Judy Singer

Βιωματικό εργαστήρι, διάρκειας 90’

Συντονίστρια:    Αγγελική Γερμανάκη

——

«Σχετίζομαι με… Όλα αυτά τα υπέροχα πράγματα»

«Εν αρχή ην η σχέση», τονίζει στο έργο του ο Martin Buber κι είναι όντως αυτή η ποιότητα της σχέσης που αναπτύσσεται στο «μεταξύ», μια ποιότητα που μπορεί να «κινηθεί» πάνω στο δίπολο Υγεία – Νόσος και στο ενδιάμεσό του, προσφέροντας, εν τέλει, μια εμπειρία ικανή να θεραπεύσει.

Με αφορμή το θεατρικό κείμενο «Όλα αυτά τα υπέροχα πράγματα» των Duncan Macmillan & Jonny Donahoe, ας παρατηρήσουμε τη διαδικασία κι ας νοηματοδοτήσουμε τη δικιά μας εμπειρία ζωής, μέσα από αναμνήσεις, συνδέσεις, απώλειες, ευκολίες, δυσκολίες, μοιράσματα, στερήσεις… κι ας επιτρέψουμε να αναδυθούν τα μονοπάτια εκείνα, που θα μας οδηγήσουν στις νέες μας επιλογές.

Βιωματικό εργαστήρι, διάρκειας 90’

Συντονίστρια & Συντονιστής:      Βάσω Αντωνάτου & Νικόλας Ράπτης 

——

«Η ψυχική υγεία των Μanagers και Στελεχών Επιχειρήσεων στην Ελλάδα σήμερα» ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΑ ή ΔΙΑ ΖΩΣΗΣ

Προτείνεται ένα workshop με θέμα την Ψυχική υγεία των Μanagers και Στελεχών Επιχειρήσεων στην Ελλάδα με βάση σταχυολογημένα αποτελέσματα από συναφείς έρευνες των τελευταίων ετών καθώς και από την εμπειρία μου ως Gestalt Business Coach τα τελευταία 10 περίπου χρόνια με Managers ή Στελέχη Επιχειρήσεων.

Eίναι γνωστό ότι η ψυχική υγεία χειροτερεύει συνεχώς σε εταιρικό επίπεδο και αυτό οφείλεται σε πολλούς παράγοντες μέσα στους οποίους είναι το άγχος, η πίεση για αποτελέσματα, η βία και η ηθική παρενόχληση, η τοξική ηγεσία και η   έλλειψη εταιρικής κουλτούρας

Ο σκοπός είναι να γίνει μία σύντομη παρουσίαση των ευρημάτων και στη συνέχεια συζήτηση και αλληλεπίδραση με τους Gestalt θεραπευτές που θα παρακολουθήσουν το workshop, ώστε μέσα από τον διάλογο να προκύψουν ερεθίσματα και ιδέες για την ενίσχυση της ψυχικής ενδυνάμωσης τους .

Βιωματικό ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΟ ή ΔΙΑ ΖΩΣΗΣ εργαστήρι, διάρκειας 90’

Συντονίστρια:    Ντέμη Μωραΐτου

——

«Ο κύκλος ζωής τ@ θεραπευτ@» ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΑ

Σε αυτό το βιωματικό εργαστήριο θα εξερευνήσουμε μερικές από τις πτυχές της πορείας που διανύει τ@ θεραπευτ@. Πιθανόν η πορεία τ@ να ξεκινάει ήδη χρόνια προτού πάρει επισήμως τον τίτλο τ@ θεραπευτ@ – και ενδεχομένως να συνεχίζεται και μετά την συνταξιοδότηση ή και το θάνατό του οργανισμού.

Θα ξετυλίξουμε τις αναμνήσεις και τα βιώματά μας, θα συμμετάσχουμε σε παιχνιδιάρικο διάλογο και να αυξήσουμε την επίγνωσή μας. Θα προσπαθήσουμε να ψηλαφήσουμε κάποιες από τις δυσκολίες κάθε βήματος αυτής της πορείας και να ανακαλύψουμε τις δυνατότητες που ίσως κρύβονται μέσα τους.

Βιωματικό ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΟ εργαστήρι, διάρκειας 90’

Συντονιστής & Συντονίστρια:      Γιώργος Γιαγλής & Σαντμόν Ράμα

——

«Ενδυναμώνοντας την Επαφή: Η Τέχνη ως Εργαλείο στη Θεραπεία Gestalt»

Το θέμα της παρουσίασης επικεντρώνεται στη συνεισφορά της τέχνης στη θεραπευτική συνάντηση, μέσα από την οπτική της θεραπείας Gestalt.

Στόχος είναι να διερευνηθεί πώς η τέχνη, ως εργαλείο αφύπνισης, συνειδητοποίησης και αυθεντικής έκφρασης, συμβάλλει στην ενδυνάμωση της επαφής μεταξύ θεραπευτή και θεραπευόμενου.

Μέσα από μια φαινομενολογική προσέγγιση, θα εξετάσουμε πώς η αισθητική εμπειρία διευρύνει τη θεραπευτική διαδικασία, προάγοντας τη βαθύτερη κατανόηση της ανθρώπινης οδύνης και της ψυχοπαθολογίας ως φαινόμενα του διυποκειμενικού πεδίου.

Η παρουσίαση προτείνει νέους τρόπους ενσωμάτωσης της τέχνης στην κλινική πρακτική, ενισχύοντας τη θεραπευτική εμπειρία και τη σύνδεση θεραπευτή – θεραπευόμενου, επιτρέποντας μια πιο βαθιά και ουσιαστική συνάντηση.

Θεωρητική παρουσίαση, διάρκειας 30’

Εισηγητής & Εισηγήτρια:            Δημοσθένης Γαλλής & Κάτια Χατζηλάκου

——

«Παίζοντας με τα όρια»

Ένα από τα βασικά ζητήματα που συχνά φτάνουν, άμεσα ή έμμεσα, στο θεραπευτικό δωμάτιο είναι αυτό των «Ορίων» και φαίνεται ότι σχετίζεται άρρηκτα με συνθήκες και καταστάσεις που ο θεραπευόμενος βιώνει και περιγράφει ως «παθογόνες και προβληματικές» στην καθημερινότητά του.

Ξεκινώντας από τη θέση του Erving Polster ότι η ψυχοθεραπεία Gestalt είναι μια «δημιουργική σύνθεση», προτείνουμε μια βιωματική δράση όπου συνδέοντας τα εργαλεία που μας παρέχει η τέχνη του θεάτρου και το παιχνίδι, θα επιχειρήσουμε να ενεργοποιήσουμε το σώμα μας και το νου μας, δημιουργώντας ένα πεδίο προβληματισμού και διερεύνησης πάνω σε έννοιες, εμπειρίες και σκέψεις που σχετίζονται με την «οριοθέτηση» και την «πλαισίωση».

Σκοπός αυτής της βιωματικής δράσης είναι να συναντηθούμε και να αναγνωρίσουμε την ολότητα, την μοναδικότητα, την επιδραστικότητα και την ευαλωτότητα του καθέν@ μας… στοιχεία που συμπεριλαμβάνονται στο «μαζί», συνδημιουργώντας το όριο στο «μεταξύ» μας.

Βιωματικό εργαστήρι, διάρκειας 90’

Συντονίστρια & Συντονιστής:      Ειρήνη Γκιουλάκου & Νικόλας Ράπτης 

——

«Δεοντολογικά Διλλήματα και Δημιουργική Προσαρμογή στο Πεδίο: Παρουσίαση ποιοτικής έρευνας για την πρακτική της Gestalt σε μικρές κοινότητες στην Ελλάδα»

Η παρούσα έρευνα (στα πλαίσια διπλωματικής εργασίας) μελετά τα δεοντολογικά διλήμματα και τις περίπλοκες καταστάσεις που αντιμετωπίζουν ψυχοθεραπευτ@ς Gestalt ασκώντας το επάγγελμά τους σε μικρές πληθυσμιακά κοινότητες της Ελλάδας.

Θέματα που αναδείχθηκαν είναι: πολλαπλές / επικαλυπτόμενες σχέσεις, η ορατότητα των θεραπευτ@ν ως κοινωνικά όντα, η ενσωμάτωση πολλαπλών και αλληλοσυγκρουόμενων ρόλων, το κοινό πεδίο θεραπευτ@ν, πελατ@ν και της θεραπευτικής τους σχέσης,  η επιρροή και οι τρόποι διαχείρισης και δημιουργικής προσαρμογής σε επαγγελματικό και κοινωνικό επίπεδο.

Τα σημαντικά αυτά αποτελέσματα φανερώνουν την ανάγκη ενσωμάτωσής τους τόσο στην εκπαίδευση των θεραπευτ@ν, όσο και στην παρούσα διημερίδα, καθώς δίνουν απαντήσεις σε ερωτήματα που αναδύονται στα πλαίσια του θέματός της, όπως:

• Υπάρχουν φαινόμενα που συναντάμε για πρώτη φορά στα γραφεία μας;
• Τι μας στηρίζει και τι μας δυσκολεύει στο έργο μας;
• Πως κατανοούμε το «κοινωνικό» στον χώρο της ψυχοθεραπείας; Και
• πως το κοινωνικό γίγνεσθαι των μικρών κοινοτήτων στην Ελλάδα διαμορφώνει την κλινική οπτική στη διάγνωση της ψυχοπαθολογίας κατά Gestalt, όταν οι ίδιοι/ες οι θεραπευτές/τριες αποτελούν αναπόσπαστο στοιχείο αυτού του γίγνεσθαι;

Θεωρητική παρουσίαση, διάρκειας 30’

Εισηγητής & Εισηγήτριες:          Μαρία Γλουστιάνου, Σωτήρης Ζαμπάρας  & Ειρήνη Κανονίδου

——

«Ο κύκλος του πένθους και αναπνοής. Πώς αλλάζει η φαινομενολογία του πένθους μέσα από την ανάγκη της κοινωνικής προσφοράς»

Η Ομαδική ψυχοθεραπεία γονέων με απώλεια παιδιών μέσα από μεθοδολογία Gestalt δημιουργήθηκε το Σεπτέμβριο του 2023 στην Ψυχιατρική Κλινική του Γενικού Νοσοκομείου Ξάνθης. Η ανάγκη της ομαδικής ψυχοθεραπείας προέκυψε  παρατηρώντας τα συμπτώματα των γονέων που θρηνούσαν για τα παιδιά τους. Πολλά από αυτά τα συμπτώματα άγγιζαν τα όρια της ψυχοπαθολογίας ή θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε ψυχοπαθολογία αν δεν υπήρχε η απαιτούμενη φροντίδα γι’ αυτά.

Μέσα από αυτή την παρουσίαση θα ακουστούν οι φωνές όλων αυτών των γονιών.. στεντόρειες, σιγανές, σιωπηρές.. που κατάφεραν μέσα από την υπαρξιακή τους συνάντηση με τους άλλους γονείς να μετουσιώσουν τον πόνο σε δημιουργία και προσφορά.

Θεωρητική παρουσίαση, διάρκειας 30’

Εισηγήτρια:       Μαρίνα Κατσικίδου

——

«Τραύμα εν τη γενέσει: Πρώιμη διάγνωση και παρέμβαση σε σχολικό πλαίσιο με βάση τα μεθοδολογικά εργαλεία της Gestalt (μελέτη περίπτωσης) »

Η παρουσίαση αυτή πραγματεύεται την περίπτωση ενός παιδικού τραύματος και πως αυτό βιώθηκε στην θεραπευτική σχέση. Το σχολικό πλαίσιο προσφέρει έναν ιδιαίτερο χώρο όπου αναπτύσσονται πλήθος δυναμικών και αλληλεπιδράσεων και αποτυπώνει σε μικροεπίπεδο πολλές διαστάσεις της κοινωνικής ζωής.

Παράλληλα η διάγνωση μέσα σε αυτό μετουσιώνεται σε διαδικασία παρατήρησης του πεδίου και των δυναμικών του, ακριβώς στο όριο της επαφής του παιδιού με τον κόσμο. Στόχος μας είναι η συνάντηση και η σύνδεση με το κοινό μέσα από τις έννοιες της ανάπτυξης και του τραύματος, ως δύο σημαντικών παραγόντων της κλινικής πρακτικής, καθώς ορίζουν σε μεγάλο βαθμό την ανάπτυξη ψυχοπαθολογίας.

Θεωρητική παρουσίαση, διάρκειας 30’

Εισηγήτρια:       Άννα-Κλεοπάτρα Καρβούνη

——

«Παρατηρώντας τον πόνο ως μέρος της ζωής και της ύπαρξής μας»

Τ’ αστέρια τρεμουλιάζουνε καθώς: το μάτι ανοιγοκλείνει προτού δακρύσει.                                   

(Κ. Καρυωτάκης, Ο πόνος του ανθρώπου και των πραγμάτων)

Ο πόνος, σωματικός ή ψυχικός, με οδηγεί, με μαθαίνει, με περιορίζει.

Με προστατεύει, με προειδοποιεί με κάνει να δρώ ανάλογα.

Μου θυμίζει την ευαλωτότητά μου, με  κάνει να χωράω την ανθρώπινη ύπαρξή μου.

Σε αυτό το βιωματικό εργαστήριο θα παρατηρήσουμε τον τρόπο που σχετιζόμαστε μαζί του.

Θα σταθούμε στο σώμα, διερευνώντας τον πόνο. Τον πόνο τον δικά μας, τον πόνο του άλλου.

Πόσο μας ορίζει; Πως τον αντιλαμβανόμαστε;  Πόση του δίνουμε σημασία;

Τον αντιπαθούμε, τον φοβόμαστε, τον αποφεύγουμε;  Που μας οδηγεί;

Η σχέση μου με τον πόνο είναι σχέση εγώ – εσύ, μπορούμε να τον εμπεριέχουμε, να τον εμπιστευτούμε; Και τελικά είμαι ο πόνος;

Διότι ο πόνος υπάρχει παντού. Μέσα μου, έξω από μένα, γύρω μου, κοντά μου και μακριά μου. Υπάρχει στο πεδίο.

Ας τον πλησιάσουμε με ευαισθησία και τρυφερότητα.

Βιωματικό εργαστήρι, διάρκειας 90’

Συντονίστρια:    Αμαλία Καπουλέα

——

Στρογγυλό τραπέζι «Ποιος νοσεί;»

Ομιλητές: Μάνος Μανάκας, Κώστας Μιχαηλίδης, Παύλος Ζαρογιάννης, Τσαμπίκα Μπαφίτη

Συντονίζει η Δήμητρα Χαντζιάρα

«Η ασθένειά μου έζησε μαζί μου όλη μου την ζωή»: ένα σχόλιο για την τέχνη της ‘’θεραπευτικής επικοινωνίας’’» – Μάνος Μανάκας

«Ο Θεός είναι ένας αστακός, μια διπλή́ τανάλια, ένας διπλός δεσμός»

Deleuze και Guattari στο Χίλια Πλατώματα

Όλες οι ψυχοθεραπείες σκοπεύουν την εκδίπλωση της ανθρώπινης αυτοσυνειδησίας και τον μετασχηματισμό των δυνάμεων που την περιορίζουν. Αυτός ο περιορισμός της ελευθερίας μας, που εμφανίζεται ως “ασθένεια”, “αδυναμία’’ ή “ειδικευμένη αποβλεπτικότητα’’, στην επικοινωνία αποζητά στον άλλο συνάμα μια θεραπευτική στάση ανοίγματος: το ισοδύναμο μιας ακρόασης από διαφορετικές πηγές ταυτόχρονα, καθώς και την αποσύζευξη αυτού του άλλου από προσδοκίες, προθέσεις και ρόλους στους οποίους έλκεται από τις δυνάμεις του πεδίου.

Διατρέχοντας με έναν πραγματιστικό «κανόνα» το σώμα της ψυχαναλυτικής και φαινομενολογικής σκέψης θα κατασκευάσω μιαν αφήγηση για το μη θεμελιώσιμο θεμέλιο της προσοχής μας: μια διπλή τανάλια που τεχνουργεί διαρκώς εκ νέου σημεία, ενδείξεις, σημάνσεις, παραστάσεις και σύμβολα στο κράτημα όσων έχουν για εμάς σημασία. Πίσω από αυτήν την ιστορία θα βρω μιαν άλλη για τις δυνάμεις που οδηγούν τον αστακό της προσοχής μας: εντασιακότητες και αλληλεπιδραστικά κυρίαρχες δυναμικές που κάνουν τις δαγκάνες του να κροταλίζουν σε μια συμφωνία χωρίς μαέστρο. Οι αγαπημένοι αστακοί του Deleuze μεταναστεύουν πριν τις φθινοπωρινές θύελλες στις Μπαχάμες από το Γιουκατάν, όχι για αναπαραγωγικούς σκοπούς αλλά οδηγούμενοι από κοσμικές δυνάμεις. Ούτε ο δικός μας αστακός πλοηγείται ασταμάτητα στο ρέων πεδίο της εμπειρίας με σκοπό την αναπαραγωγή, την αναπαράσταση. Ατομικοποιεί τις ψυχικές μας καταστάσεις, πτυχώνει πολλαπλότητες με μιας στη θυμική εγγύτητα, υποβάλει τάξεις συνδέσεων κι αρθρώσεις που οργανώνονται σε σταθερές σχέσεις υπό την πίεση εντασιακών δυνάμεων στην ακμή της επισφάλειας και της εμπιστοσύνης. Η διπλή άρθρωση γίνεται συγχρόνως ενεργός δύναμη και κλοιός.

Θα καταλήξω προσκαλώντας τους συναδέλφους να αναρωτήθουμε τους τρόπους με τους οποίους αναλαμβάνουμε την ευθύνη της επισφάλειας της επικοινωνίας. Πόσο έτοιμοι είμαστε να αφήσουμε την “ασθένεια’’, την “αδυναμία’’ και την “ειδικευμένη αποβλεπτικότητα’’ στην οποία μας υποβάλουν οι θεωρήσεις και οι τεχνικές μας, για να βρεθούμε λιγότερο ασφαλείς στα θυελλώδη και αχαρτογράφητα νερά της αντιμεταβίβασης;

Στην γραμμή που ενώνει Canguillem και Bataille εμφανίζονται πολύ ενδιαφέρουσες οπτικές της παθο-λογίας. Το να μην γίνουμε για τη ζωή ούτε μια περιττή δαπάνη, ούτε ένα άχρηστο ξόδεμα, είναι ένα άδικο κι ανέφικτο πρόταγμα. Η ζωή ζητάει να ρισκάρουμε διαρκώς και τα δύο. Ζουν άραγε οι θεωρήσεις και οι τεχνικές μας όλη μας τη ‘ζωή’;

——

Στρογγυλό τραπέζι «Ποιος νοσεί;»

Ομιλητές: Μάνος Μανάκας, Κώστας Μιχαηλίδης, Παύλος Ζαρογιάννης, Τσαμπίκα Μπαφίτη

Συντονίζει η Δήμητρα Χαντζιάρα

«Σκέψεις γύρω από τον τρόπο που αντικρύζουμε και κατανοούμε σαν θεραπευτές αυτό που υπάρχει μπροστά μας» – Κώστας Μιχαηλίδης

Χιλιάδες χρόνια, ο άνθρωπος αντικρύζει με δέος, το μυστήριο της ύπαρξης. Η γνώση, δέν αρκούσε να φωτίσει ούτε τον μέσα , ούτε τον έξω κόσμο. Έτσι, ο Μύθος έγινε η πρώτη κοσμοθεωρία. Όντας μικρός, μπροστά στον μεγάλο κόσμο, ο άνθρωπος νοιώθει φόβο. Φόβο και περιέργεια. Ο φόβος γεννά την ανάγκη για ασφάλεια. Η περιέργεια την ανάγκη για εξερεύνηση. Έτσι γεννιέται η δίψα για γνώση. Μια γνώση που πάντα παρέμενε λειψή. Έτσι, κι εμείς συνεχίζουμε να ρωτάμε…ποιός νοσεί ?… Και συνεχίζουμε να προσπαθούμε να γνωρίσουμε τον άνθρωπο που στέκεται απέναντί μας. Αυτό που βλέπουμε είναι μόνο ένα κομμάτι του, μας λέει η Φαινομενολογία. Είναι αδύνατον να δούμε το Όλον. Το Όλον θα παραμένει πάντα ένα μυστήριο. Άλλωστε, ο Αινστάιν μας είχε προειδοποιήσει…..το πιο ακατανόητο πράγμα είναι ότι ο κόσμος είναι κατανοητός…..έλεγε. Και το Μυστήριο, συνεχίζει να υπάρχει. Η θεραπεία gestalt μαζί και άλλες προσεγγίσεις προσπαθούν, χρόνια τώρα να προσεγγίσουν το μυστήριο αυτό.Με μια κίνηση ,απο την εστίαση στον θεραπευόμενο, στην εστίαση στη σχέση. Και απο την εστίαση στη σχέση, στην εστίαση στο Πεδίο.Προσπαθεί να κάνει την μετάβαση αυτή. Πόσο εύκολη όμως είναι ? Να αντικρύσουμε τον χώρο, να βαδίσουμε μπροστά, σε έναν τόπο μυστηρίου, σε έναν τόπο αγνωσίας ? Για χρόνια τώρα, χαρτογραφούμε την διαδρομή αυτή.Αυτό που μένει είναι να την περπατήσουμε. Θα τολμήσουμε άραγε;

——

Στρογγυλό τραπέζι «Ποιος νοσεί;»

Ομιλητές: Μάνος Μανάκας, Κώστας Μιχαηλίδης, Παύλος Ζαρογιάννης, Τσαμπίκα Μπαφίτη

Συντονίζει η Δήμητρα Χαντζιάρα

«Ο αθέατος, µεγάλος ασθενής» – Παύλος Ζαρογιάννης

Kλινικός ψυχολόγος, προσωποκεντρικός και focusing-βιωματικός ψυχοθεραπευτής, εκπαιδευτής, επόπτης, συν-διευθυντής του Ελληνικού Κέντρου Focusing

Η απλή µεταφορά και χρήση ιατρικών όρων, όπως σύµπτωµα, διάγνωση, νόσος ή ασθένεια, θεραπεία, πρόγνωση, κλπ., στον χώρο της ψυχικής ζωής θεωρήθηκε και θεωρείται από µεγάλο µέρος του ‘ψ’ κόσµου εύλογη, φυσική και αυτονόητη. Παραβλέπεται ωστόσο πως µε όλες αυτές τις έννοιες ιατρικοποιείται η ψυχή, η ψυχική ζωή γενικότερα, αλλά και ο ψυχικός πόνος, τον οποίο καταλήγουµε να σκεφτόµαστε ως αποτέλεσµα ψυχικής ασθένειας, και να τον περιγράφουµε µε ιατροκεντρικούς όρους. Στην παράδοση αυτή αντιτέθηκαν εξ αρχής οι φαινοµενολογικές προσεγγίσεις. Για τις τελευταίες η χρήση των εννοιών αυτών στον χώρο της ψυχικής ζωής δεν ήταν και δεν είναι µια απλή υπόθεση. Το αντίθετο µάλιστα. Γι’ αυτό και προσπάθησαν µε πολλούς τρόπους να διατυπώσουν την δική τους ιδιαίτερη ερµηνεία και κατανόηση των ψυχικών φαινόµενων, την δική τους οπτική για την ψυχική υγεία και ψυχική νόσο. Ωστόσο οι ιδιαίτερες συνθήκες της εποχής µας φανερώνουν όλο και περισσότερο την αδυναµία της κάθε ψυχολογίας/ψυχοθεραπείας, ακόµη και της όποιας φαινοµενολογικής, να κατανοήσει από µόνη της την ρευστότητα, µεταβατικότητα και πολυπλοκότητα της σηµερινής ζωής. Η συνεργασία και αλληλεπίδραση µε άλλα επιστηµονικά πεδία (κοινωνιολογία, φιλοσοφία, ανθρωπολογία, κλπ.) είναι απολύτως αναγκαία και απαραίτητη, και για έναν επιπλέον λόγο ακόµη. Για να αποφευχθεί ο κίνδυνος µιας ατέρµονης ‘εγωλογίας’, στην οποία µπορεί να εκπέσει κάθε φαινοµενολογία. Θεωρίες από τον χώρο της κοινωνιολογίας, φιλοσοφίας, και κριτικής ψυχολογίας µπορούν να προσφέρουν ασφαλώς στην φαινοµενολογική ψυχοθεραπευτική σκέψη ένα ευρύτερο πλαίσιο για την περιγραφή, ερµηνεία και κατανόηση της σύγχρονης ζωής σε όλες τις εκφάνσεις της, συµπεριλαµβανοµένης της ψυχικής. Παρά ταύτα όµως µπορούν και να την αµφισβητήσουν· να αµφισβητήσουν κάθε ψυχολογία/ψυχοθεραπεία, φαινοµενολογική ή µη· να αναρωτηθούν ως προς τις συνθήκες ύπαρξης και συγκρότησης της, τις προϋποθέσεις και βεβαιότητες της· να της καθρεπτίσουν τα τυφλά της σηµεία· να διερωτηθούν τέλος κατά πόσο αυτή είναι η λύση ή µέρος του προβλήµατος που η ίδια δηµιουργεί, απαντώντας µε τον δικό τους τρόπο για το ποι@ τελικά ή µάλλον πρωταρχικά νοσεί.

—— 

Στρογγυλό τραπέζι «Ποιος νοσεί;»

Ομιλητές: Μάνος Μανάκας, Κώστας Μιχαηλίδης, Παύλος Ζαρογιάννης, Τσαμπίκα Μπαφίτη

Συντονίζει η Δήμητρα Χαντζιάρα

«Αναστοχασμοί σχετικά με τη θεραπευτική πρακτική σε μια εποχή ραγδαίων μεταβολών μέσα από την εμπλουτισμένη συστημική προσέγγιση SANE  (System Attachment Narrative Encephalon®)» – Τσαμπίκα Μπαφίτη

Europsy, MSc, PhD, κλινική & σχολική ψυχολόγος, συστημική ψυχοθεραπεύτρια (ECP), επόπτρια, πρόεδρος της Εκ των Ένδον-Χώρος Συμβουλευτικής & Ψυχοθεραπείας, συνιδρύτρια και επιστημονική συν-υπεύθυνη του Λόγω Ψυχής – Ινστιτούτο Εκπαίδευσης και Έρευνας στη Συστημική Ψυχοθεραπεία, Αντιπρόεδρος στο ΔΣ της ΕΛ.Ε.ΣΥ.Θ. και ΕΕΨΕ

Η ψυχοθεραπεία, τον ενάμιση αιώνα της ύπαρξης της, μέσα από μια τεράστια ποικιλία οπτικών επεδίωξε να κατανοήσει, να περιγράψει και να φροντίσει τον ανθρώπινο ψυχισμό μέσα σε ένα διαρκώς μεταβαλλόμενο κοινωνικό και επιστημονικό περιβάλλον. Στην εποχή μας η ψυχοθεραπεία φαίνεται να έχει τη μεγαλύτερη αποδοχή, τα περισσότερα εργαλεία παρέμβασης αλλά και να βρίσκεται αντιμέτωπη με τις μεγαλύτερες προκλήσεις. Η εξέλιξη των Νευροεπιστημών μας βοηθάει να κατανοήσουμε το βιολογικό υπόβαθρο της ανθρώπινης λειτουργίας και να παρεμβαίνουμε πιο στοχευμένα, αλλά ταυτόχρονα ελλοχεύει ο κίνδυνος να προσεγγίζουμε τον άνθρωπο πιο ιατρικοποιημένα ή πιο επιφανειακά και διαδικαστικά, με στόχο να επηρεάσουμε τα συμπτώματά του αλλά όχι να τον φροντίσουμε σε βάθος. Η αλματώδης εξέλιξη της τεχνολογίας διευκολύνει τη συνάντηση θεραπεύτριας/ή – θεραπευόμενης/ου αλλά μήπως ταυτόχρονα την περιορίζει ή και την υπονομεύει; Η πιο ανοιχτή συζήτηση για την ψυχική ασθένεια μειώνει το στίγμα αλλά μήπως ενισχύει την παθολογικοποίηση και τις ουτοπικές προσδοκίες ψυχικής ευεξίας, αυξάνοντας την αίσθηση της δυσλειτουργίας; Οι σαρωτικές αλλαγές στον τρόπο ζωής μας, στο θεσμικό πλαίσιο, στις αξίες μας, προσφέρει μια μεγαλύτερη ελευθερία επιλογών αλλά συγχρόνως αποσαθρώνει κάθε ασφαλιστική δικλείδα, μας προκαλεί αποσταθεροποίηση, σύγχυση, επιθετικότητα και οι θεραπεύτριες/ές χρειάζεται να μεταβολίσουμε τα δικά τους συναισθήματα σε σχέση με όλη αυτή τη ρευστότητα και παράλληλα να υποστηρίξουμε τους θεραπευόμενούς μας να την επεξεργαστούν. Σε αυτές τις τόσο απαιτητικές συνθήκες είναι εξαιρετικά σημαντική η συνομιλία μεταξύ θεραπευτριών/ών διαφορετικών προσεγγίσεων, ώστε να κατανοήσουμε βαθιά και πολύπλευρα την πραγματικότητα στην οποία καλούμαστε να λειτουργήσουμε, να ανακουφίσουμε τις αγωνίες μας, να φροντιστούμε και να βρούμε ένα δίαυλο επικοινωνίας που να οδηγεί σε μια αναθεωρημένη, εμπλουτισμένη, ευέλικτη, πολυποίκιλτη οπτική για την ψυχοθεραπεία και τον ρόλο της/του θεραπεύτριας/ή.

——

Στρογγυλό Τραπέζι: «Ποιος θεραπεύει;»

Ομιλητές: Θανάσης Γεωργάς, Ειρήνη Καρακασίδου, Αντιγόνη Μερτίκα, Δέσποινα Μπάλλιου

Συντονίζει η Κάτια Χατζηλάκου

«Ποιος θεραπεύει;» – Θανάσης Γεωργάς

Είναι κοινός τόπος, τουλάχιστον στις φαινομενολογικής κατεύθυνσης ψυχοθεραπείες, ότι αυτό που θεραπεύει είναι η σχέση. Ωστόσο, τι εννοούμε με αυτό; Με ποια έννοια η σχέση ανάμεσα σε θεραπευόμενο και θεραπευτή μπορεί να λειτουργήσει θεραπευτικά; Στις υπαρξιακές ψυχοθεραπείες, ο άνθρωπος δεν γίνεται αντιληπτός ως μια, αρχικά, καψουλοειδής υποκειμενικότητα η οποία, σε δεύτερο χρόνο, έχει να δει πώς θα σχετιστεί με τα πράγματα και με τους άλλους. Ο άνθρωπος, εξ αρχής, γίνεται κατανοητός ως da-sein: αυτό θα πεί ότι μορφοποιείται ως ένας εαυτός ανάλογα με τον τρόπο που μορφοποιείται, γι’ αυτόν ό,τι προσλαμβάνεται ως υπαρκτό, δηλαδή ό,τι προσλαμβάνεται ως κόσμος. Da-sein σημαίνει το da (δηλαδή το πεδίο στο οποίο πραγματώνεται ένας τρόπος μορφοποίησης) του Sein, (του Είναι). Ο άνθρωπος εννοημένος ως da-sein είναι πρωτίστως άνοιγμα στη δυνατότητα, βρίσκεται πάντα σε μια κίνηση, σε μια δυναμική. Την πραγματικότητα της κίνησης δηλώνει και ο όρος «ύπαρξη» (ex-istanse). Ο τρόπος που χαρακτηρίζει τον άνθρωπο ως da-sein είναι αυτός της ύπαρξης (ex-isting, εξ-ίσταμαι, το να είμαι). Σημαίνει ότι μορφοποιούμαι και “γίνομαι” όντας πάντοτε εξ-ιστάμενος, δηλαδή όντας πάντα εμπλεκόμενος σε σχέσεις. Ο άνθρωπος είναι υπο-χρεωμένος να επιτελεί την ύπαρξή του μέσα από τις πράξεις και τις αποφάσεις του, μέσα από τρόπους σχέσης, και αυτό δεν μπορεί να το αποφύγει. Ο τρόπος (το da) της ύπαρξής, δηλαδή οι τρόποι του σχετίζεσθαι, λειτουργεί σαν το αφανές, ασυνείδητο πεδίο, (το φόντo, όπως πολύ συχνά το ονομάζει η Gestalt), στο έδαφος του οποίου αναδύονται οι διάφορες φιγούρες, τα διάφορα απτά θέματα που μας απασχολούν στην καθημερινότητά μας. Συνήθως, βρισκόμαστε απορροφημένοι από χίλιες δυο διεκπεραιώσεις, ακολουθώντας τον κοινό τρόπο ζωής του μέσου ανθρώπου της εποχής μας, χωρίς να μας απασχολούν τα ερωτήματα που αφορούν τον τρόπο της ύπαρξής μας. Η συνήθης διεκπεραίωση του βίου μας λειτουργεί σαν μια προστατευτική κουρτίνα που καλύπτει και αποκρύβει. Εντούτοις, έρχονται στιγμές που η κουρτίνα αποτραβιέται, έστω για λίγο. Το κεντρί του θανάτου, η απειλή κατάρρευσης της όποιας παγιωμένης ταυτότητας και η αγωνία για το νόημα της ύπαρξης είναι εκεί και παραμονεύουν. Εκεί είναι και η θεραπευτική σχέση, δηλαδή η δημιουργία εκείνου του τρόπου της σχέσης με έναν άλλο (τον θεραπευτή) που θα δώσει τη δυνατότητα στον θεραπευόμενο να αντέξει να σχετιστεί με αυτό που του συμβαίνει και, μέσα από αυτό, να σχετιστεί με εκείνον τον αφανήτρόπο στον οποίο βρίσκεται ήδη ερριμμένος. Εκείνο τον αφανή τρόπο στη βάση του οποίου βρίσκεται διαμορφωμένη η ύπαρξή του και ο κόσμος του και με τον οποίο έχει συνηθίσει να σχετίζεται με όλα αυτά που τον αφορούν. Από όλα τα όντα, μονάχα ο άνθρωπος έχει τη δυνατότητα της αυτοσχεσίας, τη δυνατότητα να αναρωτιέται για την ύπαρξή του, για τον τρόπο που τοποθετείται στα πράγματα για τον τρόπο που συγκροτείται ο κόσμος του. Μέσα από αυτή τη διερώτηση, ο άνθρωπος μπορεί να διανοίγεται σε άλλες δυνατότητες «του να είναι». Αυτή του η δυνατότητα μπορεί να ονομασθεί, ελευθερία και, ίσως, αυτή τη δυνατότητα μπορεί να υπηρετεί μια θεραπευτική σχέση.

——

Στρογγυλό Τραπέζι: «Ποιος θεραπεύει;»

Ομιλητές: Θανάσης Γεωργάς, Ειρήνη Καρακασίδου, Αντιγόνη Μερτίκα, Δέσποινα Μπάλλιου

Συντονίζει η Κάτια Χατζηλάκου

«Η Τέχνη της Παρουσίας: Οι Ποιότητες του Υπαρξιακού Θεραπευτή» – Καρακασίδου Ειρήνη

Στην υπαρξιακή ψυχοθεραπεία, η παρουσία του θεραπευτή είναι θεµελιώδης για την αποτελεσµατική θεραπευτική διαδικασία. Η προσέγγιση αυτή επικεντρώνεται σε κεντρικά υπαρξιακά ζητήµατα, όπως η ελευθερία, η ευθύνη και η αναζήτηση νοήµατος. Ο υπαρξιακός θεραπευτής καλείται να δηµιουργήσει έναν ασφαλή χώρο για τον πελάτη, όπου µπορεί να εξερευνήσει τις βαθύτερες υπαρξιακές του ανησυχίες. Οι κύριες ποιότητες της παρουσίας του θεραπευτή περιλαµβάνουν την αυθεντικότητα και την ενσυναίσθηση, που του επιτρέπουν να κατανοεί σε βάθος τον θεραπευόµενο. Επίσης, η πλήρης παρουσία στη στιγµή, χωρίς κριτική, είναι απαραίτητη για να καλλιεργηθεί εµπιστοσύνη και αποδοχή.  Η ανοχή στην αβεβαιότητα είναι επίσης κρίσιµη, καθώς ο θεραπευτής δεν προσφέρει έτοιµες λύσεις, αλλά βοηθά τον πελάτη να βρει τις δικές του απαντήσεις. Μέσα από αυτές τις ποιότητες, ο θεραπευτής συµβάλλει στην ουσιαστική εξερεύνηση του νοήµατος της ζωής.

——

Στρογγυλό Τραπέζι: «Ποιος θεραπεύει;»

Ομιλητές: Θανάσης Γεωργάς, Ειρήνη Καρακασίδου, Αντιγόνη Μερτίκα, Δέσποινα Μπάλλιου

Συντονίζει η Κάτια Χατζηλάκου

«Ποιοτικές Επαγγελματικές Δεξιότητες θεραπευτών/τριών Gestalt

σύμφωνα με την EAGT και την EAP» – Αντιγόνη Μερτίκα

Σε μια φαινομενολογική προσέγγιση όπως αυτή της ψυχοθεραπείας Gestalt μπορούμε να μιλάμε για «κριτήρια» επάρκειας και ποιοτικών δεξιοτήτων; Αξιοποιώντας το πλαίσιο που έχει οριστεί από την EAGT και την ΕΑΡ, θα συζητηθούν αφενός οι διαστάσεις της ψυχοθεραπευτικής πρακτικής, αφετέρου οι ειδικές δεξιότητες των θεραπευτών/τριων Gestalt αναδεικνύοντας την πολυπλοκότητα, τη συμπληρωματικότητά τους, αλλά και την άρρηκτη σχέση τους με τη δεοντολογικά ορθή κλινική πράξη. Από το αρχικό συμβόλαιο, τη δημιουργία στόχων μέχρι και την ολοκλήρωση της ψυχοθεραπευτικής διαδικασίας, θα παρουσιαστούν οι ποιότητες με τις οποίες οι θεραπευτές/τριες Gestalt εφαρμόζουν τη θεωρία Gestalt στην μοναδικότητα της εκάστοτε θεραπευτικής σχέσης με δημιουργικότητα, εφευρετικότητα και επίγνωση.

—— 

Στρογγυλό Τραπέζι: «Ποιος θεραπεύει;»

Ομιλητές: Θανάσης Γεωργάς, Ειρήνη Καρακασίδου, Αντιγόνη Μερτίκα, Δέσποινα Μπάλλιου

Συντονίζει η Κάτια Χατζηλάκου

«Ποιος θεραπεύει;» – Δέσποινα Μπάλλιου

 Δεδοµένης της ηθικής µας ευθύνης απέναντι στον πόνο του άλλου…..ποιος θεραπεύει; Δεδοµένης της ανθρώπινης ευαλωτότητας µας µπροστά στο ‘’υποφέρειν’’ του άλλου….ποιος θεραπεύει;

Δεδοµένων των προσωπικών περιορισµών µας …..ποιος θεραπεύει;

Δεδοµένου ενός ‘’κόσµου που καίγεται’’ – και µας αφορά – …..ποιος θεραπεύει;

Δεδοµένης της αβεβαιότητας στη θεραπευτική διαδικασία…..ποιος θεραπεύει;

Δεδοµένης της ασύµµετρης θεραπευτικής σχέσης …..ποιος θεραπεύει;

Δεδοµένης της δι-υποκειµενικής συγκρότησης της εµπειρίας, σύµφωνα µε τη φαινοµενολογική

προσέγγιση Gestalt….ποιος θεραπεύει;

Μπορούµε όντως ως θεραπευτές Gestalt να απαντήσουµε σε αυτή την ερώτηση;

Ας το δούµε από µια άλλη οπτική, αυτή της ‘’σχεσιακής απόκρισης’’ στον ‘’τόπο’’ της επαφής και της δέσµευσης στο διάλογο.

Συντονίζει η Κάτια Χατζηλάκου

—— 

«Περί φαινομενολογίας… μια φιλοσοφική οπτική»

Ομιλήτριες: Φωτεινή Βασιλείου, Αλεξάνδρα Μουρίκη
Συντονίζει ο Μάνος Μανάκας

«Φαινοµενολογία της διυποκειµενικότητας και ψυχοθεραπευτική πρακτική»

Το επιστηµολογικό πρόβληµα των άλλων νόων, το πρόβληµα, δηλαδή, του πώς είναι δυνατόν να κατανοήσουµε και να προσεγγίσουµε τις γνωσιακές και συναισθηµατικές καταστάσεις κάποιου άλλου, απασχολεί τη Φιλοσοφία του Νου εδώ και χρόνια. Τα δύο πιο διαδεδοµένα µοντέλα, η «Θεωρία περί Θεωρίας» (Theory Theory) και η «Θεωρία Προσοµοίωσης» (Simulation Theory), που έχουν προταθεί για τη διυποκειµενικότητα και την ενσυναίσθηση, αντανακλούν συγκεκριµένες θεωρητικές παραδοχές σχετικά µε τη φύση του νου και τη σχέση του µε το σώµα. Υπό ένα µάλλον καρτεσιανό πρίσµα, αυτά τα κυρίαρχα µοντέλα ερµηνεύουν τον νου ως ένα περίκλειστο, ιδιωτικό, εσωτερικό πεδίο, µε ένα επιστηµικό χάσµα να το χωρίζει από τα άλλα νοήµονα όντα, χάσµα που γεφυρώνεται µόνο στη βάση συµπερασµών ή προβολικών προσοµοιώσεων. Ο νους παραµένει κρυµµένος, αόρατος, µη προσβάσιµος µε τον τρόπο που µας είναι προσβάσιµα τα υλικά πράγµατα και, µεταξύ αυτών, το σώµα µας. Ο συµπερασµός, η µίµηση, η προσοµοίωση είναι , λοιπόν , αναγκαία ώστε να µπορέσουµε να αποκρυπτογραφήσουµε αυτό που παραµένει κρυµµένο πίσω από ό,τι µας δείχνουν τα σκέτα σώµατα. Από την πλευρά της, η φαινοµενολογική φιλοσοφία αντιτίθεται στις θεωρήσεις που θέλουν τις διαδικασίες συµπερασµού ή µίµησης και προβολής να βρίσκονται στον πυρήνα της ενσυναισθητικής εµπειρίας: τόσο η τριτοπρόσωπη προσέγγιση της Θεωρίας περί Θεωρίας όσο και η πρωτοπρόσωπη προσέγγιση της Θεωρίας Προσοµοίωσης επικρίνονται έντονα. Είναι, βέβαια, αλήθεια ότι οι φαινοµενολόγοι προσφέρουν µια ποικιλία διαφοροποιηµένων απόψεων σχετικά µε το πρόβληµα της διυποκειµενικότητας, της ενσυναίσθησης, και της κοινωνικής νόησης. Υπάρχουν, µάλιστα, ενοποιηµένες προσεγγίσεις που αναγνωρίζουν µια ιεραρχία επιπέδων, συµπεριλαµβάνοντας και τη δυνατότητα ανώτερης τάξης γνωσιακής ενσυναίσθησης, καθώς και της ενσυναίσθησης ως προσοµοίωσης. Αποτελεί, ωστόσο, κοινό τόπο για τους φαινοµενολόγους πως το πρωταρχικό, βασικό επίπεδο ενσυναίσθησης συνιστά ένα µη αναγώγιµο είδος άµεσης αντίληψης. Η ιδέα ότι δεν µπορούµε να έχουµε πρόσβαση στον νου ενός άλλου υποκειµένου αµφισβητείται ακριβώς επειδή ο νους δεν λαµβάνεται ως κάτι κρυµµένο “πίσω” από το σώµα. Σηµείο εκκίνησης για τους φαινοµενολόγους είναι η ενσώµατη υποκειµενικότητα και το γεγονός ότι, πρωτίστως, στις άµεσες πρόσωπο-µε-πρόσωπο συναντήσεις µας, µπορούµε να αδράξουµε τις βασικές νοητικές καταστάσεις των άλλων υποκειµένων, στις ίδιες τις σηµαίνουσες εκφράσεις του προσώπου τους και τα ενσώµατα µοτίβα των αποκρίσεών τους, χωρίς την προϋπόθεση θεωρητικοποιήσεων ή προσοµοιώσεων. Βασιζόµενοι σε αναλύσεις από την κλασική φαινοµενολογία (των Edmund Husserl, Edith Stein, Max Scheler, Maurice Merleau-Ponty, Jean-Paul Sartre) θα φωτίσουµε µε κριτικό τρόπο αυτό το κρίσιµο σηµείο. Θα µπορέσουµε έτσι, στη συνέχεια, να µιλήσουµε πιο συγκεκριµένα για το είδος της σχέσης µεταξύ θεραπευτών και θεραπευοµένων, δείχνοντας την αναγκαιότητα της ενσυναισθητικής εµπειρίας στα διαφορετικά επίπεδα και τις τροπές της, αλλά και επερωτώντας την επάρκειά της για την εδραίωση αυθεντικής ψυχοθεραπευτικής πρακτικής.

—— 

«Περί φαινομενολογίας… μια φιλοσοφική οπτική»

Ομιλήτριες: Φωτεινή Βασιλείου, Αλεξάνδρα Μουρίκη

Συντονίζει ο Μάνος Μανάκας

«Λογική της έκφρασης και εκφραζόµενο υποκείµενο στη φαινοµενολογική φιλοσοφία του Μερλώ-Ποντύ»

Στην παρουσίαση αυτή θα επιχειρηθεί να αναδειχθεί η κεντρικότητα της λογικής της έκφρασης  στην—καινοτόµο ενίοτε—προσέγγιση καίριων φιλοσοφικών ζητηµάτων από τη σκοπιά της µερλωποντιανής φαινοµενολογίας, που αφορούν στην αντίληψη και τη νοηµατοδοτική διαδικασία, τη συγκρότηση του υποκειµένου και τη διυποκειµενική επικοινωνία, και δι’ αυτών στην υπέρβαση των περιοριστικών δυϊσµών είτε των νοησιαρχικών είτε των ρεαλιστικών προσεγγίσεων. Τόσο ένας αποµονωµένος κόσµος των σωµάτων όσο και µια ανεξάρτητη νοητική υπόσταση που στέκεται απέναντι σε µια αυτο-περιεχόµενη πραγµατικότητα, συνιστούν περιοριστικές κατασκευές της φιλοσοφικής νεοτερικότητας, που—προτείνει ο Μερλώ- Ποντύ—πρέπει να «αντικατασταθούν» προκειµένου να υπάρξει ελπίδα για µία οδό διαφυγής από τον τρόπο της παραδοσιακής µεταφυσικής ή επιστηµονικής επισκόπησης που αυτές υιοθετούν. Η προτεινόµενη από τον Μ.-Π. έννοια του ενσώµατου, η έννοια του ενσώµατου νου ή του σώµατος µε νου, είναι αυτή µε την οποία στοχεύει να αντικαταστήσει τις παραδοσιακές έννοιες του νου και του σώµατος, θεωρούµενων ως παράγωγων και αφαιρέσεων. Το υποκείµενο—όπως και η αντιστοιχούσα σε αυτό εµπειρική ή αντικειµενική πραγµατικότητα—αυτής της διχοτοµικής σκέψης τίθενται υπό ερώτηση, προκειµένου αυτά στα οποία παραδοσιακά αναφερόµαστε ως άνθρωπος και κόσµος, σώµα και νους, να γίνει δυνατόν να κατανοηθούν υπό µία άλλη, µη εύκολα κατηγοριοποιούµενη ως υποκειµενική ή αντικειµενική, φυσική ή ψυχική, οπτική. Στην αναζήτηση αυτής της άλλης οπτικής, ο Μ.-Π. στράφηκε σε µια λογική της έκφρασης, ως τόπου της «καλής αµφισηµίας». Ακολουθώντας τον µίτο της έκφρασης, θα επιχειρήσουµε να δείξουµε το πώς διασώζεται ένα άλλο ανοιχτό, ρευστό, υποκείµενο µέσα από το παράδειγµα του καλλιτέχνη, φορέα ή/και εφαρµοστή στην πράξη αυτής της λογικής που δεν ανάγει (θέτει σε παρένθεση) τα θεµελιώδη φιλοσοφικά παράδοξα αρνούµενη την αµφισηµία, αλλά, αντιθέτως, εγκολπώνεται τα παράδοξα και φωτίζει µέσω αυτών την δυνατότητα µιας ανοιχτής οντολογίας διυποκειµενικής επικοινωνίας. Μπορεί έτσι να αναδυθεί µια άλλη πρόταση για την τέχνη ως κατ’ εξοχήν τόπο εκδήλωσης αυτής της παραδοξολογικής, διαµεταγωγικής (κατά Simondon) λογικής της έκφρασης, και ανάδειξης της µετασταθερής συνθήκης του υπάρχειν ως διαρκούς κίνησης, δηµιουργίας και επανεπινόησης του εαυτού.

——